Đánh thức tiềm năng du lịch cộng đồng vùng đất "Đệ Nhất Danh Trà"
Là một tỉnh trung du miền núi, nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và hệ thống di tích lịch sử, văn hóa phong phú, Thái Nguyên có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng mạnh mẽ nhờ vào sự đa dạng của các dân tộc thiểu số, đặc biệt là các dân tộc Tày, Nùng, Dao, Mường… với nhiều phong tục, tập quán, và nghề truyền thống. Tỉnh xác định phát triển du lịch không chỉ dừng lại ở các sản phẩm du lịch văn hóa, lịch sử, sinh thái nghỉ dưỡng hay thể thao chất lượng cao, mà còn tập trung xây dựng du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm sinh thái, nông nghiệp. Đây là hướng đi nhằm khai thác lợi thế địa phương, đồng thời giới thiệu bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc.
Nhằm thúc đẩy du lịch cộng đồng, HĐND tỉnh Thái Nguyên đã ban hành Nghị quyết số 25/2021/NQ-HĐND, quy định các chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng giai đoạn 2022-2025. Đến nay, UBND tỉnh Thái Nguyên đã công nhận nhiều điểm du lịch cộng đồng, như: Khu bảo tồn Làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải (TP. Thái Nguyên), Làng văn hóa dân tộc bản Quyên (Định Hóa), xóm Mỏ Gà (Võ Nhai), xã Tân Cương (TP. Thái Nguyên), hồ Ghềnh Chè (TP. Sông Công), xóm Tân Sơn, xã La Bằng (Đại Từ)…
Khu vực sườn Đông Tam Đảo, thuộc địa phận tỉnh Thái Nguyên, đang nổi lên như một điểm sáng trong phát triển du lịch cộng đồng. Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu mát mẻ, và sự đa dạng văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số, nơi đây thu hút du khách bởi những trải nghiệm độc đáo gắn với khám phá thiên nhiên và tìm hiểu đời sống văn hóa bản địa. Các tuyến trekking qua rừng nguyên sinh, vượt suối, khám phá thác Trắng và thác Động Tiên mang đến cảm giác chinh phục, đồng thời mở ra cảnh sắc ngoạn mục của vùng núi rừng hùng vĩ. Đặc biệt, các bữa trưa dã ngoại bên suối với thực đơn bản địa như gà nướng, xôi nếp cẩm, rau củ luộc được trình bày giản dị nhưng đầy tinh tế khiến du khách ấn tượng khó quên.
Không chỉ nổi bật về cảnh quan thiên nhiên, du lịch cộng đồng tại đây còn gắn liền với văn hóa bản địa của người Dao và Tày. Các mô hình homestay tại La Bằng và Hoàng Nông được xây dựng từ những ngôi nhà sàn truyền thống, nơi du khách có thể lưu trú và tham gia các hoạt động như hái chè, sao chè, nấu ăn cùng người dân địa phương. Sự mộc mạc, thân thiện của người dân bản địa cùng những nét văn hóa đặc sắc như hát then, đàn tính, hay các món ăn truyền thống tạo nên sức hút lớn đối với du khách.
Một trong những điểm nhấn nổi bật là xóm Tân Sơn, xã La Bằng, huyện Đại Từ. Nằm dưới chân dãy núi Tam Đảo, nơi đây được thiên nhiên ưu đãi với dòng suối Kẹm mát lành chảy qua, đồi chè xanh ngút ngàn và hệ thống suối, thác nước hoang sơ. Du khách đến đây có thể tham gia nhiều hoạt động thú vị như trekking khám phá sườn Đông Tam Đảo, tham quan và trải nghiệm hái chè, sao chè cùng người dân địa phương, hoặc thư giãn với dịch vụ tắm thuốc và ngâm chân theo bài thuốc truyền thống của người Dao. Những trải nghiệm này không chỉ mang lại sự thư giãn mà còn giúp du khách hiểu hơn về văn hóa bản địa và nếp sống của người dân nơi đây.
Thách thức, cơ hội với du lịch cộng đồng tại Thái Nguyên
Dù có tiềm năng lớn, nhưng du lịch cộng đồng tại Thái Nguyên cũng phải đối mặt với một số thách thức. Đầu tiên là vấn đề hạ tầng giao thông. Mặc dù các con đường vào các điểm du lịch đang dần được cải thiện, nhưng nhiều khu vực vẫn còn khá khó khăn về việc tiếp cận, đặc biệt là vào mùa mưa hay khi có bão.
Ngoài ra, việc phát triển du lịch cộng đồng còn gặp phải vấn đề về nhận thức và sự tham gia của cộng đồng địa phương. Một số người dân địa phương chưa thấy được lợi ích kinh tế từ du lịch, vì vậy họ chưa mạnh dạn tham gia hoặc phát triển các sản phẩm du lịch. Mô hình homestay tại các điểm du lịch cộng đồng, dù đã được đầu tư nhưng vẫn thiếu sự chuyên nghiệp trong cách tổ chức và phục vụ khách du lịch.
Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để Thái Nguyên tập trung phát triển du lịch bền vững, đặc biệt là khai thác thế mạnh về cảnh quan thiên nhiên và văn hóa trà. Thái Nguyên cần chú trọng đầu tư nâng cấp hạ tầng giao thông, tạo điều kiện thuận lợi để du khách tiếp cận các điểm du lịch. Bên cạnh đó, việc đào tạo kỹ năng về du lịch cho cộng đồng địa phương, từ đón tiếp khách đến quản lý dịch vụ, là yếu tố quan trọng nhằm nâng cao chất lượng phục vụ. Đồng thời, xây dựng các sản phẩm du lịch đặc sắc gắn liền với văn hóa bản địa như trekking, trải nghiệm làng nghề, và tham quan các đồi chè, kết hợp quảng bá mạnh mẽ qua các kênh truyền thông hiện đại. Cùng với đó, việc bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc cần được chú trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững. Những giải pháp này sẽ giúp du lịch cộng đồng tại Thái Nguyên phát huy tiềm năng và thu hút du khách trong và ngoài nước.
Du lịch cộng đồng tại Thái Nguyên đang dần trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo và hấp dẫn. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa và sự nỗ lực từ cộng đồng và chính quyền địa phương, du lịch cộng đồng có thể trở thành ngành kinh tế quan trọng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của tỉnh. Việc xây dựng một mô hình du lịch cộng đồng hiệu quả sẽ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số tại Thái Nguyên.
