Triển vọng cổ phiếu thuỷ sản dựa theo doanh thu và cơ hội

Bước qua một năm phân hoá rõ nét

Theo Cục Thủy sản (Bộ Công Thương), năm 2024 đánh dấu nhiều cột mốc quan trọng. Tổng sản lượng thủy sản đạt hơn 9,6 triệu tấn, tăng 2% so với năm trước. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu vượt mốc 10 tỷ USD, tiếp tục khẳng định vị thế của ngành trên bản đồ thế giới. Trong đó, tôm và cá tra giữ vững vai trò chủ lực, đóng góp gần 60% tổng giá trị xuất khẩu.

Tôm đạt 3,9 tỷ USD, tăng 15% so với năm 2023 nhờ chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và tập trung vào giá trị gia tăng. Cá tra cũng không kém cạnh với mức tăng trưởng 9%, mang về 2 tỷ USD nhờ sự phục hồi của các thị trường truyền thống và những cú mở rộng đầy táo bạo sang các thị trường mới.

Nhưng đằng sau những con số ấn tượng, ngành thủy sản vẫn phải đối mặt với vô vàn thách thức. Biến đổi khí hậu, dịch bệnh và đặc biệt là cơn bão số 3 (Yagi) đã gây thiệt hại nặng nề cho vùng nuôi trồng. Cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, đẩy chi phí sản xuất lên cao, buộc nhiều doanh nghiệp gồng mình chịu đựng. Không ít cái tên rơi vào vòng xoáy thua lỗ chồng chất, có doanh nghiệp mức lỗ tăng hơn 100%, lún sâu vào khủng hoảng.

Năm 2024 chứng kiến sự phân hóa dữ dội giữa các doanh nghiệp thủy sản. Trong khi Vĩnh Hoàn và Sao Ta vững vàng tiến lên nhờ chiến lược khôn ngoan, Minh Phú và Sao Mai lại chật vật duy trì lợi nhuận. Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam (SEA) dù không lao dốc như một số đối thủ nhưng cũng không tránh khỏi suy giảm.

Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (mã chứng khoán: VHC) với vốn hóa thị trường gần 15.000 tỷ đồng, tiếp tục khẳng định vị thế khi doanh thu quý 4/2024 đạt 3.230 tỷ đồng, tăng 36,3% so với cùng kỳ. Dù chi phí quản lý tăng 48,34%, lợi nhuận sau thuế vẫn bứt phá, chạm mốc 440 tỷ đồng, tăng sốc 388,8% so với quý 4/2023.

Tính cả năm, doanh thu của Vĩnh Hoàn đạt 12.586 tỷ đồng (+24,9%), lợi nhuận sau thuế tăng 34%, lên 1.310 tỷ đồng. Bí quyết thành công nằm ở chiến lược đầu tư bài bản vào tài sản cố định, với nguyên giá tài sản đạt 5.916 tỷ đồng vào cuối năm.

Ngược lại, Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (mã chứng khoán: MPC) - "ông vua" tôm lại trải qua một năm đầy sóng gió. Dù doanh thu quý 4/2024 tăng nhẹ 0,4% lên 3.916 tỷ đồng, công ty vẫn báo lỗ nặng. Lợi nhuận sau thuế từ 9 tỷ đồng trong quý 4/2023 rơi xuống âm 190 tỷ đồng, mức giảm đến 22 lần.

Cả năm, dù doanh thu tăng 36% đạt 14.767 tỷ đồng, công ty vẫn gánh khoản lỗ khổng lồ 234,9 tỷ đồng (+122,8% so với năm trước). Chi phí quản lý doanh nghiệp tăng 24,9% là nguyên nhân chính bóp nghẹt lợi nhuận, dù Minh Phú đã nỗ lực cắt giảm chi phí tài chính và bán hàng.

Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam (mã chứng khoán: SEA) cũng không nằm ngoài vòng xoáy suy giảm. Quý 4/2024, doanh thu tăng 6% lên 138 tỷ đồng, nhưng giá vốn leo thang 11,8% khiến lợi nhuận sau thuế giảm 31%, chỉ còn 31,5 tỷ đồng.

Tính cả năm, doanh thu SEA giảm 14% xuống 601 tỷ đồng, lợi nhuận lũy kế giảm 23% còn 175 tỷ đồng. Công ty đã buộc phải thanh lý tài sản cố định để cứu vãn dòng tiền, với nguyên giá tài sản giảm xuống 398 tỷ đồng.

Công ty Cổ phần Tập đoàn Sao Mai (mã chứng khoán: ASM) không gặp cú sốc như Minh Phú, nhưng cũng không có đột phá. Doanh thu quý 4/2024 tăng 2,8%, đạt 2.867 tỷ đồng, nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 516 triệu đồng, giảm đến 96% so với cùng kỳ.

Tính cả năm, doanh thu ASM đạt 12.013 tỷ đồng (+0,33%), lợi nhuận chỉ đạt 253 tỷ đồng, gần như không tăng trưởng. Gánh nặng chi phí quản lý tăng 11,3% và chi phí bán hàng tăng 34,9% đã kìm hãm sự bứt phá của công ty.

Giữa những mảng màu u ám, Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (mã chứng khoán: FMC)  nổi bật như một điểm sáng rực rỡ. Quý 4/2024, doanh thu tăng 9% lên 1.365 tỷ đồng, giúp lợi nhuận sau thuế nhảy vọt 112,5% lên 187 tỷ đồng.

Tính cả năm, Sao Ta bán ra hơn 22.000 tấn thủy sản, lập kỷ lục doanh thu 6.920 tỷ đồng (+36%), lợi nhuận sau thuế đạt 422 tỷ đồng (+39,7%). Điều đáng chú ý là công ty kiểm soát cực tốt chi phí tài chính, với lãi vay giảm hơn 13%, giúp tối ưu hóa lợi nhuận.

Cơ hội và thách thức: Bức tranh mới của ngành thủy sản 2025

Năm 2024 khép lại với những gam màu đối lập trong ngành thủy sản: kẻ thắng lớn, người chật vật sinh tồn. Cổ phiếu ngành này phân hóa mạnh, tạo nên một sân chơi đầy thách thức cho nhà đầu tư. Nhưng bước sang 2025, cơ hội vẫn rộng mở cho những ai biết nắm bắt xu thế và lựa chọn đúng doanh nghiệp có tiềm năng bứt phá. Các chuyên gia chứng khoán hàng đầu đã đưa ra những đánh giá chi tiết về triển vọng ngành, đặc biệt là hai mảng cá tra và tôm, trong bối cảnh thị trường toàn cầu đầy biến động.

Theo Công ty Chứng khoán Vietcap, các thị trường xuất khẩu thủy sản trọng điểm của Việt Nam đang trên đà phục hồi và triển vọng tích cực này có thể kéo dài đến hết 2025. Nhu cầu tiêu dùng tăng mạnh, trong khi nguồn cung từ các đơn vị sản xuất nhỏ lại bị thu hẹp, tạo điều kiện để xuất khẩu thủy sản tiếp tục đà tăng trưởng, đặc biệt trong quý 4/2024 và cả năm 2025.

Nhưng điều đáng chú ý hơn cả là diễn biến chính trị tại Mỹ. Nếu Donald Trump tái đắc cử, chính sách thuế mới của ông có thể là cú hích bất ngờ cho ngành cá tra Việt Nam. Việc Washington áp thuế cao lên cá rô phi Trung Quốc sẽ giúp cá tra Việt Nam trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn nhờ mức giá cạnh tranh và chính sách thuế thuận lợi hơn. Đây là một lợi thế không thể bỏ qua.

Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam cũng nhận định rằng, dù ngắn hạn còn nhiều biến số, trung và dài hạn ngành cá tra vẫn đầy hứa hẹn. Với hàng rào thuế quan cao hơn đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, cá tra Việt Nam có cơ hội mở rộng thị phần tại Mỹ. Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc và EU vẫn là điểm nghẽn khi nhu cầu tiêu dùng chưa phục hồi mạnh, cộng thêm áp lực cạnh tranh từ nguồn cung cá minh thái của Nga.

Trái ngược với triển vọng sáng sủa của cá tra, ngành tôm lại đối diện với những thách thức không nhỏ. Theo Chứng khoán KIS, cung cầu toàn cầu chưa thực sự ủng hộ cho sự bứt phá của xuất khẩu tôm Việt Nam. Điều này dẫn đến áp lực giá bán vẫn ở mức cao, tạo ra không ít khó khăn cho doanh nghiệp trong nước.

Rabobank dự báo nguồn cung tôm toàn cầu sẽ tăng nhẹ khoảng 3% trong năm 2025, đồng nghĩa với việc giá tôm khó có thể tăng mạnh. Điều này tạo ra môi trường cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà xuất khẩu, khi Việt Nam phải đối đầu với các quốc gia có chi phí sản xuất thấp hơn như Ấn Độ và Ecuador.

Không chỉ vậy, Công ty Chứng khoán SSI nhấn mạnh rằng tôm Việt Nam đang chịu bất lợi lớn từ giá bán cao hơn 15-20% so với các đối thủ. Chính sách thuế bổ sung cũng đang gây áp lực lên lợi nhuận doanh nghiệp. Để thích ứng, một số công ty như FMC đã chuyển hướng sang sản phẩm giá trị gia tăng nhằm tập trung vào thị trường Nhật Bản, giúp giảm thiểu rủi ro từ biến động thuế quan.

Định giá và triển vọng cổ phiếu ngành thủy sản

Về mặt định giá, SSI cho biết ngành thủy sản hiện đang giao dịch ở mức P/E 2025 là 11x, cao hơn mức trung bình lịch sử (9x) nhưng vẫn thấp hơn mức đỉnh 15x. Định giá ngành này có mối tương quan chặt chẽ với biến động giá bán bình quân, và với dự báo giá bán không tăng đột biến trong năm tới, mức P/E mục tiêu khoảng 10-11x là hợp lý.

Các doanh nghiệp đầu ngành như VHC, FMC và ANV được kỳ vọng sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng doanh thu từ 10-16% trong năm 2025. Cụ thể, VHC có thể đạt mức tăng 14,2%, FMC 16,4% và ANV 13%. Xuất khẩu cá tra sang Mỹ được dự báo sẽ tiếp tục ổn định nhờ mức giá cạnh tranh hơn so với cá rô phi Trung Quốc.

Nhìn chung, năm 2025 hứa hẹn là một năm nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức với ngành thủy sản. Cá tra có thể vươn lên nhờ cú huých từ chính sách thuế của Mỹ, trong khi ngành tôm vẫn đang chật vật tìm cách giữ vững vị thế. Nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng khi lựa chọn cổ phiếu, bởi sự phân hóa trong ngành này sẽ ngày càng rõ rệt. Ai sẽ là người nắm bắt đúng thời cơ và hưởng lợi từ những biến động toàn cầu? Câu trả lời chỉ dành cho những ai đủ bản lĩnh.