Tọa đàm về "Mô hình kinh doanh bền vững - Giải pháp từ thực tiễn"

Ngày 28/8/2025, Hiệp hội Kế toán và kiểm Việt Nam (VAA) tổ chức Hội thảo Quốc gia với chủ đề "Đối thoại hòa bình: Giải pháp kế toán và tài chính xanh cho doanh nghiệp trong thế giới cạnh tranh" tại TP.HCM. Hội thảo đã thu hoạch được nhiều chia sẻ thực tế, giải pháp và sáng kiến để đưa ra các khuyến nghị chính sách để chuẩn bị cho Hội nghị AFA 24 tại Hà Nội từ ngày 30 đến 31 tháng 10 năm 2025, với chủ đề: “Kế toán và Tài chính xanh - Định hình tương lai bền vững".

Hội thảo kết nối lãnh đạo cơ quan quản lý nhà nước, các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia trong và ngoài nước, cùng giới học giả và cộng đồng doanh nghiệp đối thoại về các vấn đề cụ thể, trao đổi kinh nghiệm và thảo luận về các giải pháp đổi mới trong lĩnh vực kế toán và tài chính xanh tại các phiên Toạ đàm.

Tạp chí Kế toán và kiểm toán tiếp tục thông tin nội dung phiên Tọa đàm thứ 2 của hội thảo với chủ đề "Mô hình kinh doanh bền vững - Giải pháp từ thực tiễn"

Diễn giả phiên Tọa đàm:

* PGS.TS. Bùi Quang Hùng, Phó Giám đốc Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh

* Ông Nguyễn Đức Thái Hân, Phó Tổng giám đốc ngân hàng ACB

* Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam

* TS Đặng Mỹ Châu – Giám đốc Công ty AI SmartUp

* MC điều phối: TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn- giảng viên ĐH Fulbright

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Vai trò của các trường đại học trong việc cung cấp kiến thức và cung ứng nguồn nhân lực ở lĩnh vực kế toán và kiểm toán xanh hiện nay như thế nào?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng, Phó Giám đốc Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh: Phát triển bền vững là xu thế tất yếu trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt Việt Nam chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Đào tạo là lĩnh vực nền tảng, cần có thời gian. Để có mô hình phát triển bền vững, cần phối hợp các kiến thức tổng quan không chỉ riêng gì kinh tế và quản trị, mà còn là kỹ thuật, công nghệ số, môi trường. Theo lộ trình đào tạo ví dụ như Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, từ giai đoạn 2020 - 2025, các thầy cô đã thực hiện dần theo định hướng chiến lược đào tạo đa ngành, tổng thể từ nghiên cứu, quản trị, đào tạo, hoạt động cộng đồng, hợp tác chuyên gia nước ngoài...

Cụ thể, trường cung cấp kiến thức cơ bản về phát triển bền vững cho sinh viên ở tất cả các hệ đào tạo; chúng tôi xây dựng chương trình đa ngành và chuyên ngành ở lĩnh vực này để trang bị kiến thức phù hợp cho sinh viên ở từng lĩnh vực. Thứ 3 là ngành học ESG bao gồm quản trị bền vững, kế toán bền vững. Thứ 4 là trường hợp tác với các đối tác lĩnh vực công - tư, Hiệp hội nghề nghiệp trong nước và quốc tế thúc đẩy việc thực hiện phát triển bền vững từ kiến thức đến thực tế trong giai đoạn phát triển 2025 - 2030.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Đầu ra nhân lực hiện nay có đáp ứng được nhu cầu thực tế công việc; tại các doanh nghiệp có định hướng thực hiện báo cáo IFRS còn đang vướng mắc khó khăn gì?

Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam: Hiện nhóm chúng tôi đang hỗ trợ một doanh nghiệp về mảng quản trị có quy mô vốn 100 tỷ đồng. Doanh nghiệp đảm bảo báo cáo về thuế đã là rất cố gắng theo chuẩn báo cáo Việt Nam, còn việc đáp ứng các tiêu chí báo cáo tài sản chuẩn theo báo cáo quốc tế rất khó. Thời điểm này, nếu doanh nghiệp muốn gọi vốn, nhà đầu tư sẽ yêu cầu báo cáo tài chính phải minh bạch. Với vai trò hỗ trợ, nếu chúng tôi giúp họ xây dựng lại cơ chế quản trị, báo cáo tài chính thực sự sẽ rất mất công. Bởi dữ liệu chứng từ đều là dữ liệu cũ, kiểm tra độ tin cậy của dữ liệu này khá mất thời gian. Đấy là câu chuyện doanh nghiệp quy mô vừa nhỏ nói chung đang gặp phải, nên để nói đến chuyện xanh còn khó hơn.

Quay lại cái gốc khởi nguồn mới là câu chuyện đào tạo. Sinh viên hoặc những người làm nghề nghiệp hiện có thể cập nhật kiến thức rất nhiều trên mạng hay chát GPT. Điều quan trọng là chúng ra đặt ra được câu hỏi đúng thì sẽ chọn được kiến thức đúng và câu hỏi đúng cũng chính là cơ hội đầu tư. Do đó, trong thế giới biến động thông tin, kiến thức cơ bản rất cần, nhưng để chuyên sâu các em sinh viên cần biết cách khai thác được Al mới là điều tiên quyết.

Ở góc độ chuyên môn thực tiễn, Ernst & Young sẵn sàng tham gia các hội nhóm để hỗ trợ cộng đồng sinh viên và người làm nghề trong việc nâng cao kiến thức và chia sẻ kinh nghiệm thực tế.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Các công ty công nghệ đã có những giải pháp công nghệ đo lường cho ESG hiện nay như thế nào?

TS Đặng Mỹ Châu – Giám đốc Công ty AI SmartUp: Với công ty start up, điều quan tâm đầu tiên là họ phải tìm cách sống sót và xác định ý tưởng của họ xã hội có cần không, có được công nhận không. Làm thế nào để họ có thể gọi vốn, tạo ra doanh thu dòng tiền. Một start up sẽ nằm trong hệ sinh thái khởi nghiệp, trong đó có Chính phủ hỗ trợ chính sách, quỹ khởi nghiệp, ngân hàng hỗ trợ vốn vay, các vườn ươm ở đại học, vườn ươm nông nghiệp công nghệ cao... Các hỗ trợ thường kéo dài từ 3 tháng - 3 năm. Dưới góc độ doanh nghiệp khởi nghiệp, tôi hy vọng các đơn vị và vườn ươm này có thể hỗ trợ chúng tôi tiếp cận chuyên môn với ESG. Từ đó, chúng tôi sẽ có các chuyên gia để tư vấn cho các start up khác.

Nhóm thứ hai là tạo điều kiện đồng hành cùng các start up khởi nghiệp có ý thức về ESG ngay từ ý tưởng để giúp họ lựa chọn mảng khởi khiệp, hay là tiết kiệm được các chi phí ngay từ đầu. Chẳng hạn như, các doanh nghiệp hiểu được hướng đi của ESG sẽ tiết kiệm điện, tiết kiệm giấy, tiết kiệm nước, tức chuyển chi phí thành đầu tư cơ hội. Khi tiết kiệm được chi phí thì cơ hội thành công càng cao hơn.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Cở sở nào đánh giá và quản trị được rủi ro tín dụng một cách chính xác nhất, đặc biệt là các ngành có độ phát thải cao, công nghiệp nặng?

Ông Nguyễn Đức Thái Hân, Phó Tổng giám đốc ngân hàng ACB: Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) đã công bố "Khung Tài chính Bền vững" với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tập đoàn Tài chính Quốc tế (IFC). Khung này được xây dựng dựa trên bốn nguyên tắc, nhằm hướng tới các mục tiêu môi trường và xã hội, thúc đẩy hoạt động tài chính có trách nhiệm thông qua việc sử dụng vốn, đánh giá dự án, quản lý và báo cáo. Các nguyên tắc chính của Khung Tài chính Bền vững của ACB:

1. Mục đích sử dụng vốn: Xác định rõ nguồn vốn sẽ được sử dụng vào các dự án và hoạt động nào.

2. Quy trình đánh giá và lựa chọn dự án:Áp dụng quy trình thẩm định để chọn ra các dự án bền vững.

3. Quản lý vốn huy động:Quản lý các nguồn vốn huy động được.

4. Báo cáo:Bao gồm báo cáo về việc phân bổ vốn và báo cáo tác động của các hoạt động.

Khung tài chính để đánh giá yêu cầu trái phiếu xanh quốc tế cần tuân thủ tiêu chí của Hiệp hội Thị trường Vốn Quốc tế (ICMA), như Bộ Nguyên tắc Phát hành và Sử dụng Nguồn thu từ Trái phiếu Xanh (Green Bond Principles – GBP), với các tiêu chí xanh riêng biệt cho từng ngành (giao thông, quản lý nước thải, dệt may, nhựa) và hỗ trợ định hướng xanh của Chính phủ Việt Nam. Để triển khai hiệu quả, cần có các tổ chức xác nhận độc lập, nhà đầu tư bền vững, và sự phối hợp giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp, và các đối tác phát triển. Khung này cũng phù hợp với địa phương, phù hợp với định hướng xanh của Chính phủ Việt Nam. Từ đó, chúng tôi lựa chọn ngành nghề như dệt may, ngành nhựa và bắt đầu cho vay bất động sản xanh.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Khi đánh giá các khoản vay xanh, có khó khăn gì về nguồn nhân lực không?

Ông Nguyễn Đức Thái Hân, Phó Tổng giám đốc ngân hàng ACB: Bản thân các ngân hàng cũng chủ động đào tạo nhân viên về ESG ở các cấp độ khác nhau để đáp ứng các yêu cầu về tài chính xanh phù hợp với xu thế mới. Đặc biệt các nhân sự trực tiếp đánh giá tín dụng, vừa cần thực hiện quy chế làm việc tại ngân hàng và đảm bảo chuyên môn sâu, các tiêu chí về tín dụng xanh để đánh giá khách hàng chuẩn xác.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Khó khăn về đào tạo nguồn nhân lực ra thị trường cho tài chính xanh là gì?

PGS.TS. Bùi Quang Hùng, Phó giám đốc Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh: Cách đây 5 năm, khi UEH thực hiện chiến lược phát triển bền vững, đã có nhiều trường đại học tại các quốc gia khác đề nghị hợp tác. Như vậy trong thách thức vẫn còn nhiều cơ hội để nhân lức chúng ta tiếp cận với chuẩn mực ESG. Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh (UEH) ngoài trụ cột đào tạo còn chú trọng nghiên cứu phát triển cộng đồng thông qua các hoạt động và dự án có đóng góp trực tiếp cho cộng đồng, trong đó việc nghiên cứu và thực hành các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hiệp Quốc là trọng tâm chính. Các nghiên cứu này tập trung vào những chủ đề đương đại, giải quyết các vấn đề thực tiễn của địa phương và quốc gia, đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo "công dân toàn cầu" biết hành động vì sự phát triển bền vững.

Nhà trường tích cực gắn kết hệ sinh thái cộng đồng dân cư, nhà trường, nhà nước, doanh nghiệp. Nhà trường từ đó có cách thức để tăng độ tiếp cận vấn đề cho sinh viên, tạo giá trị trực tiếp cho cộng đồng. Có thể nói, nhờ hành trình đó mà 5 năm vừa qua, trường có thêm rất nhiều người bạn cùng thực hiện chiến lược phát triển bền vững.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Làm thế nào các doanh nghiệp Việt Nam biết mình đảm bảo các tiêu chí về chuẩn mực quốc tế về ESG?

Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng giám đốc Ernst & Young (EY) Việt Nam: Tầm quan trọng của việc phát triển bền vững cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN). Ông dẫn chứng về việc Malaysia và các quốc gia khác đã xây dựng bộ tiêu chuẩn phát triển bền vững đơn giản hơn cho DNVVN, do đó Chính phủ Việt Nam cũng nên có động thái tương tự để hỗ trợ các doanh nghiệp thực hành tốt hơn, bên cạnh việc tuân thủ các quy định bắt buộc theo Thông tư Bộ Tài chính đã ban hành, trước khi đáp ứng các chuẩn mức quốc tế về phát triển bền vững.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Chi phí đối với doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi sẽ như thế nào? Với doanh nghiệp Start up đánh giá chi phí này ra sao?

TS Đặng Mỹ Châu – Giám đốc Công ty AI SmartUp: Chúng ta cần xây dựng nhận thức cho doanh nghiệp để họ đánh giá được tầm quan trọng của ESG. Họ cần danh mục cụ thể các yếu tố cần làm với ESG và doanh nghiệp có thể ứng dụng được ở giai đoạn nào. Và họ sẽ nhận được hỗ trợ gì trong quá trình triển khai tài chính xanh. Trong 1-2 năm đầu cần có những buổi chia sẻ chuyên môn, thực tập và đưa ra những trường hợp doanh nghiệp khởi nghiệp đã vượt rào và triển khai ESG hiệu quả để các doanh nghiệp khác cùng học hỏi.

Đơn giản như AI SmartUp có trụ sở tại Mỹ, nhóm tại Việt Nam làm online 100% đã tiết kiệm được văn phòng, chi phí nhân sự, chi phí giao thông. Chúng tôi vẫn có thể làm những buổi họp, thảo thuận hiệu quả, kết nối các start up xuyên quốc gia. Trong giai đoạn ngắn vài tháng, trong nhóm đã kết nối được các nhà sáng lập kết nối với nhau tạo thành những start up mới.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Kinh nghiệm gì để doanh nghiệp đáp ứng được tiêu chí, tiêu chuẩn nếu muốn tiếp cận nguồn tài chính xanh?

Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam: Ngân hàng cung cấp tín dụng vẫn phải dùng tài sản đảm bảo, đó là cái rất khó để doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận được, start up thì không có tài sản.

Có nhiều giải pháp cho nguồn vốn xanh như trái phiếu xanh, cổ phiếu xanh... Nhưng để triển khai vẫn quay lại xét về thế chấp. Ví dụ tôi có tham gia dự án cùng với Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) cũng đã những đề xuất và dự án triển khai mới; nhưng cuối cùng vẫn phải quay về cái cốt cơ bản, khả năng trả gốc và lãi, dòng tiền tham gia như thế nào trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp trong vòng 2-3 năm. Đó cũng là một kinh nghiệm cốt lõi để doanh nghiệp có thể nắm rõ ngay từ đầu.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Để doanh nghiệp khởi nghiệp có thêm cơ hội hướng tới ESG, chúng ta cần điều gì?

TS Đặng Mỹ Châu – Giám đốc Công ty AI SmartUp: Theo quan sát, tôi thấy có nhiều đơn vị tham gia ESG nhưng chưa có sự kết nối. Do đó, nên cần một đơn vị đứng ra điều phối tạo sự tương tác giữa bên cần hỗ trợ và bên tài trợ, cả về chuyên môn và vốn. Và sự hỗ đó giúp doanh nghiệp triển khai ESG một cách thực chất không phải chỉ bề nổi, hình thức.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Ông có kiến nghị gì để thúc đẩy tài chính xanh sớm hơn?

Ông Nguyễn Đức Thái Hân, Phó Tổng Giám đốc ngân hàng ACB: Việc triển khai các định hướng mới về trung tâm tài chính, tài sản số và chứng chỉ carbon theo Nghị quyết của Quốc hội đang được đẩy mạnh, với việc ban hành Kế hoạch hành động và chuẩn bị các Nghị định của Chính phủ về cơ chế chính sách đặc thù cho Trung tâm tài chính quốc tế. Các nỗ lực này tập trung vào việc thúc đẩy tài chính bền vững, phát triển tài sản số, kết nối thị trường tài chính quốc tế và tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư, bao gồm cả các sản phẩm tài chính xanh và chứng chỉ carbon.

Việc triển khai các định hướng này cần đi kèm các văn bản hướng dẫn dưới luật để các ngân hàng và doanh nghiệp có cơ sở thực hiện, đảm bảo sự rõ ràng và hiệu quả trong hoạt động.

Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam: Nghị định 68/2025/NĐ-CP và Nghị định số 57/2025/NĐ-CP là những nghị định quan trọng tạo nền tảng cho những thay đổi sắp tới. Thể chế xanh và kinh tế tuần hoàn đang được quan tâm. Doanh nghiệp sẽ phải báo cáo lượng phát thải và chịu thuế nếu không đáp ứng yêu cầu. Điều này tạo động lực thúc đẩy sự thay đổi trong hoạt động sản xuất và kinh doanh. Do đó, năm tới sẽ là giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ của doanh nghiệp Việt Nam, tập trung vào đổi mới sáng tạo và các quy định mới về môi trường và phát thải.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn: Trân trọng cảm ơn các diễn giả đã chia sẻ những câu chuyện rất thực tế, khiến cho cuộc toạ đàm thêm phần hấp dẫn. Tất cả những vẫn đề đặt ra và sáng kiến sẽ được Ban tổ chức đưa vào Diễn đàn Hội nghị chuyên môn 24 th AFA tại Hà Nội từ ngày 30 đến 31 tháng 10 năm 2025, với chủ đề: “Kế toán và Tài chính xanh - Định hình tương lai bền vững" với tinh thần sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp và cộng đồng những người làm chuyên môn trên lộ trình hướng tới tài chính xanh.

Tạp chí Kế toán và kiểm toán sẽ còn tiếp tục đăng tải các bài phỏng vấn, nghiên cứu của các chuyên gia về kế toán và tài chính xanh tại cuộc hội thảo này./.