Huế: Cảng Chân Mây khẳng định vị thế cảng biển chiến lược miền Trung

Ngoài đảm nhận vai trò cửa ngõ xuất nhập khẩu hàng hóa của khu vực, cảng còn trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du thuyền quốc tế. Từ một cảng hàng hóa đơn thuần, Chân Mây nay đang khẳng định vai trò kết nối miền Trung với mạng lưới thương mại và du lịch toàn cầu.

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Cảng Chân Mây, năm 2024 cảng đạt sản lượng gần 3,8 triệu tấn hàng hóa thông qua, đón 42 lượt tàu biển quốc tế cùng hơn 90.000 lượt khách du lịch bằng đường biển, đánh dấu bước tăng trưởng quan trọng.

Kết quả này cho thấy, Cảng Chân Mây đang chứng minh vị thế ngày càng rõ nét trong chiến lược phát triển logistics và du lịch của miền Trung. Tuy nhiên, để phát huy trọn vẹn lợi thế, vẫn cần nhiều đột phá về hạ tầng kết nối, chính sách ưu đãi và cơ chế điều phối vùng.

Tiềm năng lớn nhưng còn vướng điểm nghẽn

Miền Trung có hơn 1.400 km bờ biển, sở hữu nhiều cảng nước sâu thuận lợi trên tuyến hàng hải quốc tế. Trong số đó, Cảng Chân Mây được xem là “đầu mối” quan trọng của TP Huế, đảm nhận vai trò kép: khai thác hàng hóa cho khu công nghiệp Phú Bài và vùng lân cận, đồng thời là điểm dừng chân của du thuyền quốc tế.

Năm 2024, sản lượng hàng hóa của Cảng Chân Mây tăng 12% so với 2023, riêng hàng container đạt hơn 25.000 TEUs. Cảng hiện khai thác ổn định các mặt hàng chủ lực như dăm gỗ, clinker, xi măng, thiết bị siêu trường siêu trọng. Đây là nền tảng để hướng tới mục tiêu năm 2025 đạt 4,2–4,5 triệu tấn hàng hóa và tăng sản lượng container lên 30.000 TEUs.

Trong nhiều năm qua, dăm gỗ xuất khẩu là mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn, tạo nguồn thu ổn định cho cảng. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào một số mặt hàng nhất định khiến Chân Mây dễ bị tác động bởi biến động thị trường quốc tế. Bài toán đặt ra là phải mở rộng cơ cấu hàng hóa, khai thác thêm container, hàng tổng hợp, đồng thời gắn kết với các khu công nghiệp – khu kinh tế trong vùng để tạo dòng hàng ổn định, lâu dài.

Đối với du lịch, Cảng Chân Mây hiện là một trong số ít cảng biển ở miền Trung đủ điều kiện đón tàu khách quốc tế trọng tải lớn. Năm 2024, cảng đã đón hơn 90.000 lượt khách từ 42 chuyến tàu biển, trong đó nhiều du thuyền 5 sao đến từ châu Âu, Mỹ. Đặc biệt, có tới 70% khách chọn tham quan Huế, khẳng định sức hút văn hóa – di sản đặc trưng. Đây là lợi thế khác biệt so với các cảng trong khu vực.

Tuy nhiên, chính sự “đa chức năng” này lại đòi hỏi một chiến lược rõ ràng để tránh phân tán nguồn lực. Nếu không có định hướng cụ thể, Cảng Chân Mây sẽ đứng trước nguy cơ vừa không đủ mạnh về hàng hóa, vừa chưa tạo dấu ấn đậm nét về du lịch. Các chuyên gia kinh tế nhìn nhận, logistics miền Trung chỉ có thể bứt phá khi đi kèm cải cách thủ tục hành chính, đầu tư hạ tầng đồng bộ và cơ chế ưu đãi đủ sức cạnh tranh. Với Cảng Chân Mây, những yếu tố này càng cấp bách, bởi cảng vừa mang tính chất địa phương vừa có vai trò quốc tế.

Ông Lê Chí Phai, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cảng Chân Mây, cho hay: muốn hút nguồn hàng và các hãng tàu quốc tế, cần có chính sách ưu đãi mạnh mẽ như miễn giảm phí cầu bến, hỗ trợ chi phí dịch vụ trong giai đoạn đầu.

“Khi các hãng tàu mở tuyến mới, Cảng Chân Mây sẽ gia tăng sức cạnh tranh, trở thành điểm đến thường xuyên của vận tải biển quốc tế”, Ông Phai nhấn mạnh.

So với các cảng lân cận như Tiên Sa (Đà Nẵng), Dung Quất (Quảng Ngãi) hay Chu Lai (Quảng Nam), Cảng Chân Mây có lợi thế nằm ngay giữa trung điểm, gắn liền với các khu công nghiệp, gần hành lang kinh tế Đông – Tây qua cửa khẩu Lao Bảo, đồng thời có thể phục vụ cả hàng hóa lẫn du lịch. Nhưng điểm nghẽn lớn nhất hiện nay chính là hạ tầng kết nối chưa đáp ứng.

Kết nối liên vùng mở đường cho bứt phá

Trong phát triển cảng biển, “cửa ngõ” chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi gắn với hệ thống hạ tầng đồng bộ. Với Cảng Chân Mây, tuyến đường bộ hiện còn nhỏ hẹp, xuống cấp, gây tốn kém chi phí và mất an toàn giao thông.

Theo kế hoạch, để đạt 4,5 triệu tấn hàng hóa vào năm 2025, cần khẩn trương nâng cấp tuyến kết nối từ cảng ra Quốc lộ 1A và cao tốc La Sơn – Túy Loan. Doanh nghiệp logistics tại địa phương ước tính chi phí vận tải có thể giảm từ 10–15% nếu các tuyến đường này được mở rộng và cải thiện. Ông Thang Khánh Hưng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Hào Hưng Huế, nhận định: “Nếu các tuyến trục chính từ cảng ra Quốc lộ 1A, Khu công nghiệp Phú Bài và cao tốc được đầu tư đồng bộ, Chân Mây sẽ trở thành vành đai vận tải thông suốt, đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa cũng như trung chuyển du lịch.”

Ngoài đường bộ, việc nghiên cứu kết nối đường sắt với cảng cũng được nhiều doanh nghiệp đề xuất nhằm giảm tải cho đường bộ và hạ giá thành logistics – yếu tố then chốt để cạnh tranh quốc tế.

Ở góc độ liên kết vùng, Cảng Chân Mây không thể phát triển đơn lẻ. Trong chiến lược phát triển logistics quốc gia, cụm động lực Huế – Đà Nẵng – Quảng Nam – Quảng Ngãi được xác định là trọng điểm. Theo đó, Cảng Liên Chiểu (Đà Nẵng) thiên về container, Cảng Dung Quất gắn với công nghiệp nặng, Cảng Chu Lai phát triển logistics đa phương thức, Cảng Chân Mây tập trung vào hàng tổng hợp và du lịch tàu biển. Sự phân vai này giúp tránh chồng chéo, đồng thời tạo sức mạnh cộng hưởng toàn vùng.

Tiến sĩ Hoàng Hồng Hiệp, Phó Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ và Tây Nguyên, cho rằng: chỉ khi miền Trung được xác định là trung tâm logistics quốc gia, các cảng như Chân Mây mới phát huy hết tiềm năng. Điều kiện tiên quyết là cải cách thể chế, xây dựng môi trường đầu tư minh bạch, đồng thời hình thành cơ chế điều phối vùng để tránh phân tán nguồn lực.

Một số chuyên gia đã đề xuất thành lập “Ban điều phối phát triển logistics miền Trung” để hoạch định chiến lược chung. Khi có cơ chế thống nhất, các cảng sẽ không cạnh tranh giành nguồn hàng mà bổ trợ cho nhau, cùng nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Triển vọng 2025-2030

Với nền tảng tăng trưởng năm 2024, Cảng Chân Mây đặt mục tiêu năm 2025 đạt 4,2–4,5 triệu tấn hàng hóa, 30.000 TEUs container và đón trên 100.000 lượt khách du lịch tàu biển. Đến năm 2030, cảng phấn đấu đạt 6–6,5 triệu tấn hàng hóa, trong đó container chiếm từ 60.000–70.000 TEUs, đồng thời thường xuyên đón trên 120.000 lượt khách quốc tế mỗi năm.

Để đạt mục tiêu đề ra, ngoài việc nâng cấp cầu bến và kho bãi, cảng còn triển khai ứng dụng công nghệ số trong quản lý vận hành. Hệ thống quản lý cảng thông minh (smart port) sẽ giúp tối ưu hóa quy trình làm hàng, rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí cho doanh nghiệp. Đây là xu hướng tất yếu khi logistics bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số.

Bên cạnh đó, phát triển du lịch tàu biển tại Cảng Chân Mây cũng hứa hẹn nhiều triển vọng. Huế với lợi thế di sản văn hóa, ẩm thực và cảnh quan thiên nhiên có thể trở thành điểm đến đặc trưng, bổ trợ cho các hành trình tàu biển trong khu vực. Sự kết hợp giữa cảng nước sâu hiện đại và sản phẩm du lịch đặc sắc sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh khác biệt cho Cảng Chân Mây.

Sản lượng hàng hóa thông qua

· 2023: 3,4 triệu tấn

· 2024: 3,8 triệu tấn

· Kế hoạch 2025: 4,2 – 4,5 triệu tấn

· Định hướng 2030: 6 – 6,5 triệu tấn

Hàng container (TEUs)

· 2023: 20.000 TEUs

· 2024: 25.000 TEUs

· Kế hoạch 2025: 30.000 TEUs

· Định hướng 2030: 60.000 – 70.000 TEUs

Du lịch tàu biển

· Lượt tàu khách quốc tế: 2023 có 38 chuyến, 2024 có 42 chuyến, kế hoạch 2025 đạt 45 – 50 chuyến, định hướng 2030 đạt 55 – 60 chuyến.

· Khách du lịch đường biển: 2023 khoảng 80.000 lượt, 2024 hơn 90.000 lượt, 2025 hướng tới trên 100.000 lượt và đến 2030 đạt trên 120.000 lượt.

Cảng Chân Mây đang đứng trước cơ hội bứt phá để trở thành một trong những cảng biển chiến lược của miền Trung. Khi hạ tầng kết nối được hoàn thiện, thủ tục hành chính được cải cách, cùng với chính sách ưu đãi đủ mạnh và sự phối hợp vùng hiệu quả, Cảng Chân Mây sẽ đưa logistics Huế vươn tầm, góp phần khẳng định vị thế miền Trung trên bản đồ hàng hải và du lịch quốc tế.