Gian lận trong thương mại điện tử với nhiều thủ đoạn mới, tinh vi

Trong những năm gần đây, thương mại điện tử (TMĐT) ở Việt Nam có tốc độ phát triển, tăng trưởng nhanh khoảng 30-35%. Thống kê của Bộ Công Thương cho thấy, doanh thu thương mại điện tử Việt Nam năm 2021 ước đạt 13,7 tỷ USD, tăng 16% so với năm 2020 và thuộc nhóm 3 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thị phần bán lẻ trực tuyến cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Lợi dụng sự phát triển nhanh của TMĐT và phương thức mua bán không tiếp xúc, thanh toán qua internet dễ dàng, nhiều tổ chức, cá nhân tìm mọi cách để trục lợi. Ông Nguyễn Đức Lê – Phó Cục trưởng Cục nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) – thừa nhận, tình trạng kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng xảy ra trong thời gian qua có chiều hướng gia tăng rõ rệt.

Liên tiếp trong thời gian gần đây, lực lượng QLTT thu giữ hàng nghìn sản phẩm hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc bán trên mạng xã hội. Điển hình, ngày 6/5, Cục QLTT tỉnh Thái Nguyên đã bất ngờ kiểm tra địa điểm kinh doanh do ông Mai Quyết Thắng làm chủ, phát hiện và thu giữ 2.000 bộ quần áo trẻ em không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đáng lưu ý, địa điểm này thường xuyên đóng cửa để trốn tránh sự kiểm tra, kiểm soát của lực lượng chức năng.

Theo tìm hiểu, cơ sở này chủ yếu kinh doanh trên nền tảng TMĐT đặc biệt là shoppee. Tại cơ sở có 4 nhân viên thực hiện việc chốt đơn và đóng gói hàng hóa gửi cho khách hàng thông qua dịch vụ chuyển phát nhanh. Trung bình mỗi sản phẩm có giá từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng.

Trước đó, vào cuối tháng 4, lực lượng QLTT đã phát hiện một điểm kinh doanh trên nền tảng facebook tại thị xã Sầm Sơn, Thanh hóa, sơ bộ đã tạm giữ gần 13.000 sản phẩm gồm nhiều chủng loại từ giày dép, quần áo, chăn ga gối đệm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng… Được biết, có những ngày cơ sở chốt hàng nghìn đơn hàng với nhiều giá trị khác nhau. Từ vài chục nghìn đến hàng triệu đồng/ đơn. Doanh số hàng tỷ đồng mỗi tháng.

Xuất hiện nhiều thủ đoạn gian lận mới

Ông Nguyễn Đức Lê cho biết, thời gian gần đây, các đối tượng có nhiều thủ đoạn mới để đối phó với cơ quan chức năng, khiến việc phát hiện các vi phạm gặp không ít khó khăn. Nếu như trước đây thương mại điện tử chỉ là bán hàng trên website của doanh nghiệp, thì hiện nay có thể bán trên các mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok…

“Đây mới chỉ là bước đầu của nền kinh tế số, bởi hiện không chỉ có các nền tảng bán hàng trực tuyến mà còn các nền tảng trung gian trực tuyến, tức đơn vị cung cấp dịch vụ đằng sau”- ông Nguyễn Đức Lê nhấn mạnh.

Ngoài ra, một số đối tượng thường sử dụng nơi bán hàng, nơi quảng cáo, chốt đơn và kho hàng ở các khu vực khác nhau, gây khó khăn trong việc theo dõi, bởi muốn phá các vụ việc vi phạm pháp luật này phải tìm được hàng hóa, do vậy những thủ đoạn trên khiến việc “lật tẩy” mất rất nhiều thời gian. Thậm chí, các đối tượng thường sử dụng nhà riêng là nơi tập kết hàng, muốn khám nhà ở là nơi cất giấu theo luật phải có quyết định của Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp quận huyện, nhưng để giải thích được cho ra một quyết định này mất nhiều thời gian, lúc đó hàng hóa có thể đã bị tẩu tán mất.

Một thủ đoạn nữa là các đối tượng sử dụng nhiều hội nhóm trên mạng xã hội để mua các lượng theo dõi hoặc tâng bốc lẫn nhau bằng các comment, thậm chí chốt đơn để đánh lừa người tiêu dùng.

Các sàn phải chịu trách nhiệm nhất định trước tình trạng hàng giả hàng nhái

Trước những thủ đoạn ngày càng tinh vi trên, ông Nguyễn Đức Lê cho rằng, để công tác đấu tranh chống hàng giả, buôn lậu trên các nền tảng TMĐT đạt được hiệu quả cao cần rất nhiều yếu tố. Với riêng lực lượng QLTT, cần được đào tạo thêm để có thể phát hiện, nhận diện được ngay các sản phẩm vi phạm trên nền tảng TMĐT. Bên cạnh đó, vai trò của các chủ sàn TMĐT, nhà cung cấp nền tảng kinh doanh cần được thể hiện rõ hơn, còn hiện nay chủ yếu mới chỉ là theo dõi đơn hàng.

Ông Vũ Anh – Giám đốc chiến lược sàn TMĐT Vỏ Sò – cũng thừa nhận, thực tế các sàn TMĐT cố chạy theo mục tiêu mở rộng thu hút được nhiều người bán trên đó. Chính vì thế nên các sàn TMĐT làm chưa chặt chẽ các khâu kiểm soát, xác minh các loại hàng hóa. Điều này tạo ra tình trạng trong số các hàng hóa đưa lên sàn có rất nhiều mặt hàng giả, hàng nhái. Thêm vào đó là, có tình trạng mặc dù không phải là hàng giả hàng nhái nhưng tiêu chuẩn chất lượng một số mặt hàng không đảm bảo, gây thiệt hại cho chính người tiêu dùng.

Để kiểm soát hàng giả hàng nhái trên TMĐT, theo ông Vũ Anh, khi các đối tác đưa sản phẩm hàng hóa lên sàn bán, điều đầu tiên phải làm là mã số thuế, các thông tin của doanh nghiệp bán hàng phải đầy đủ. Trước thông tin hàng giả, hàng nhái tràn lan, chúng tôi có các công cụ như eKYC, có chứng minh thư nhưng vẫn phải chụp ảnh… xác minh thông tin từ người bán.

“Đối với vấn đề tiêu chuẩn hàng hóa, các sàn cũng nên hợp tác, phối hợp với các đơn vị truy xuất nguồn gốc, hoặc các tổ chức tiêu chuẩn chất lượng… để xác minh đúng tiêu chuẩn và nguồn gốc hàng hóa”- ông Vũ Anh khuyến nghị.

Theo Kế hoạch đấu tranh, phòng chống hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ giai đoạn 2021-2025 (Kế hoạch 888), Tổng cục QLTT đặt mục tiêu cụ thể hàng năm để đấu tranh chống hàng giả, xâm phạm bản quyền hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ không những ở thương mại truyền thống mà cả không gian thương mại điện tử.

“Chúng tôi đặt ra mục tiêu như phải ký cam kết với các sàn thương mại điện tử lớn như Lazada, Tiki… để phát hiện và ngăn chặn kịp thời các tổ chức cá nhân có hành vi đưa lên sàn để bán các sản phẩm nhập lậu, hàng giả…. Đối với thương mại truyền thống, chúng tôi tiến hành các biện pháp nghiệp vụ theo địa bàn, dù có bán phương thức nào vẫn phải có hàng hóa, tập kết ở đâu lực lượng quản lý thị trường ở địa bàn đó phải có trách nhiệm theo dõi kịp thời”- ông Nguyễn Đức Lê cho biết.

Ngoài ra, Tổng cục QLTT cũng kết hợp với các cơ quan chức năng khác như hải quan, biên phòng để trao đổi thường xuyên hơn thông tin về hàng giả hàng nhái. Cùng với đó, kết hợp các hiệp hội, cơ quan báo chí để tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, cũng như người tiêu dùng trong việc báo cáo các trường hợp vi phạm để cơ quan chức năng kịp thời xử lý và ngăn chặn.

Theo Thu Phương/congthuong.vn

Dẫn theo nguồn: https://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-phap-luat/gian-lan-trong-thuong-mai-dien-tu-voi-nhieu-thu-doan-moi-tinh-vi-347780.html