Vai trò VICA trong thị trường dịch vụ kế toán ở Việt Nam

Năm 2012, Chủ tịch Hiệp hội Kế toán và kiểm toán Việt Nam (VAA) đã ra quyết định số 218/HKT–VP thành lập Chi hội Kế toán hành nghề Việt Nam (VICA), đây là tổ chức nghề nghiệp chuyên nghiệp của các cá nhân có Chứng chỉ Kế toán viên (APC) hoặc Chứng chỉ Kiểm toán viên (KTV) do Bộ Tài chính cấp và các cơ sở, doanh nghiệp dịch vụ kế toán đang hoạt động tại Việt Nam. VICA là tổ chức trực thuộc VAA. Nhiệm kỳ III, mặc dù một phần hai thời gian hoạt động của nhiệm kỳ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, nhưng VICA đã có những hoạt động ổn định, khá vững chắc và đạt được các thành tựu đáng kể, cụ thể:

Trước hết, VICA và các hội viên đã đóng góp tích cực vào quá trình phát triển thị trường dịch vụ kế toán ở Việt Nam

Bằng trách nhiệm và năng lực nghề nghiệp là các kế toán viên chuyên nghiệp, hội viên của VICA đã cung cấp những dịch vụ kế toán có chất lượng cho doanh nghiệp, trực tiếp là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp trong tổ chức thông tin kế toán, kê khai thuế và quản trị kinh doanh. Số lượng doanh nghiệp, số lượng người hành nghề kế toán đã tăng lên đáng kể trong nhiệm kỳ này. Chất lượng dịch vụ đã được nâng lên và dịch vụ kế toán đã được nhiều doanh nghiệp biết đến, đã có vị thế trong đời sống kinh tế xã hội. Hội viên của VICA là lực lượng hùng mạnh trong việc triển khai tư vấn, hỗ trợ cho các doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh chấp hành tốt pháp luật của nhà nước để phát triển xứng tầm với vai trò nòng cốt trong việc xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, hiện thực hoá mục tiêu phát triển đất nước như Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra và đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình và bứt phá.

Thứ hai, vị thế và vai trò của VICA, tổ chức nghề nghiệp của những người hành nghề kế toán đã được xác lập trong nền kinh tế

VICA đã tập hợp được đội ngũ ngày càng đông đảo những người hành nghề kế toán, kiểm toán trong cả nước, được sự quan tâm của các chuyên gia kế toán, kiểm toán nước ngoài. Từ vài chục hội viên ban đầu, đến nay, VICA đã có trên 82 hội viên tập thể và 340 hội viên cá nhân, là một trong những tổ chức nghề nghiệp có tính chuyên nghiệp cao, là tổ chức thành viên tích cực, hoạt động có hiệu quả của VAA. VICA thường xuyên chăm lo và bảo vệ quyền lợi chính đáng của hội viên, có nhiều biện pháp và việc làm hỗ trợ tích cực có hiệu quả cho các hội viên trong việc đăng ký hành nghề, phát triển năng lực, hoàn thành nghĩa vụ cập nhật, rèn luyện và nâng cao kỹ năng chuyên môn và phương pháp công tác, bồi dưỡng và giũ gìn đạo đức nghề nghiệp, xây dựng mối quan hệ với khách hàng. Quy chế hoạt dộng mẫu, quy trình cung cấp dịch vụ và quy chế kiểm soát chất lượng dịch vụ kế toán do VAA và VICA cung cấp đã giúp cho các DN dịch vụ kế toán thực hiện tốt các hoạt động nghề nghiệp và làm cơ sở để xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp đảm bảo phát triển một cách bền vững, thực hiện chủ trương hướng đến nền tài chính xanh, kế toán xanh.

Thứ ba, để hoạt động hành nghề có chất lượng, tuân thủ các quy định nghề nghiệp và quy định của nhà nước

VICA xây dựng được hệ thống các quy định, quy chế, nội quy hoạt động và quản lý các hoạt động của dịch vụ kế toán, điển hình là các Quy trình cung cấp dịch vụ; Quy chế kiểm soát chất lượng dịch vụ. VICA đã xây dựng và ban hành hệ thống hướng dẫn mẫu về quản lý và kiểm soát chất lượng dịch vụ kế toán. Đây không chỉ là căn cử tổ chức các dịch vụ, mà quan trọng hơn là gíup cho việc điều hành hoạt động của các công ty dịch vụ kế toán có hiệu quả, góp phần hỗ trợ hội viên nâng cao chất lượng, giá trị dịch vụ kế toán, và uy tín với khách hàng.

VICA đã xây dựng quy chế vinh danh tổ chức và cá nhân trong lĩnh vực hành nghề dịch vụ kế toán, làm cơ sở cho công tác thi đua khen thưởng trong lĩnh vực dịch vụ kế toán. Để khuyến khích động viên kịp thời hội viên, hàng năm VICA đều tổ chức gặp mặt, xét khen thưởng cho hội viên tập thể và cá nhân. Nhiệm kỳ qua nhiều hội viên, cán bộ được VAA, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Bộ Tài chính tặng giấy/bằng khen. VICA được Liên hiệp hội tặng thưởng cờ thi đua năm 2023 và bằng khen năm 2024.

Thứ tư, VICA đã chủ động tổ chức các hoạt động đào tạo, cập nhật kiến thức, tổ chức hội thảo, cung cấp thông tin, tổ chức các diễn đàn trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm nghề nghiệp, tư vấn, giải đáp vướng mắc kịp thời cho hội viên,… nhằm  phục vụ tốt nhất cho hội viên

Trong nhiệm kỳ III, VICA đã tổ chức 71 kỳ cập nhật và các lớp đào tạo lấy chứng chỉ kế toán trưởng, ôn thi lấy chứng chỉ kế toán viên, các cuộc hội thảo trong cả nước với trên 11.000 lượt người tham gia. Việc tổ chức các kỳ cập nhật và hội thảo luôn đảm bảo các chủ đề có tính thời sự, phục vụ tốt nhất cho nghề nghiệp, luôn đổi mới về phương pháp, cách thức tổ chức ngày càng chuyên nghiệp, giảng viên chủ động, chuyên sâu về chuyên đề mình phụ trách nên đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo hội viên và kế toán viên hành nghề. Để nâng cao cất lượng đào tạo, phát triển năng lực cho hội viên, VICA đã hợp tác với các tổ chức nghề nghiệp quốc tế: ACCA, ICAEW,... với một số tập đoàn, tổng công ty, trung tâm đào tạo như Kết hợp với Web Kế toán: Công ty Misa, Trung tâm đào tạo Smart Train;… tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ và hội thảo khoa học. Hoạt động đào tạo luôn được VICA quan tâm và là hoạt động thành công nhất, không chỉ hỗ trợ phát triển năng lực hội viên, đảm bảo đủ giờ theo quy định cho hội viên, nâng cao vị thể của VICA mà là nguồn tài chính quan trọng đảm bảo hoạt động của VICA.

Thứ năm, tham gia cùng Cục quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán – Bộ Tài chính thực hiện kiểm tra chất lượng dịch vụ kế toán hàng năm các doanh nghiệp dịch vụ

Tăng cường công tác hỗ trợ và kiểm soát chất lượng dịch vụ và đạo đức nghề nghiệp kế toán. Biểu dương khen thưởng kịp thời các tổ chức cá nhân có thành tích, chấn chỉnh, kiến nghị xử lý kịp thời các tổ chức và cá nhân hội viên vi phạm các chuẩn mực, chế độ kế toán và đạo đức nghề nghiệp kế toán kiểm toán. VICA đã tổ chức những buổi trao đổi kinh nghiệm quản lý doanh nghiệp dịch vụ, các quy định doanh nghiệp dịch vụ cần tuân thủ, kinh nghiệm chuẩn bị hồ sơ cung cấp cho đoàn kiểm tra để tránh các rủi ro không đáng có đối với các doanh nghiệp dịch vụ trong hoạt động. Trong nhiệm kỳ III, dưới sự chỉ đạo của VAA, VICA đã tổ chức thành công buổi giao lưu, trao đổi kinh nghiệm nghề nghiệp giữa các doanh nghiệp dịch vụ kế toán Việt Nam và các doanh nghiệp dịch vụ kế toán của Malaysia, tăng cường học hỏi kinh nghiệm cũng như mở ra hướng đi mới cho các doanh nghiệp dịch vụ kế toán trong nước.

Thứ sáu, thực hiện tốt chức năng tư vấn khoa học và phản biện xã hội của Hội nghề nghiệp

VICA thường xuyên, tạo điều kiện và tổ chức để hội viên được tiếp cận các chính sách chế độ mới và tham gia tư vấn, phản biện các dự án Luật, các chính sách kinh tế tài chính, kế toán và kiểm toán và người hành nghề tham gia vào các dự thảo chế độ chính sách pháp luật của Nhà nước. Đây là cơ hội và cũng là điều kiện để Hội viên hiểu và nắm chắc các quy đinh luật pháp, các cơ chế chính sách của nhà nước trong hoạt động nghề nghiệp và cung cấp dịch vụ. Từ thực tế hoạt động nghề nghiệp, nhiều ý kiến đóng góp của VICA được các cơ quan nhà nước tiếp nhận và góp phân hoàn thiện cơ chế quản lý, chính sách luật pháp của nhà nước, đặc biệt là chính sách tài chính, thuế, kế toán, kiểm toán.

Thứ bảy, bộ máy lãnh đạo và điều hành của VICA ngày càng được tăng cường và củng cố

Ban lãnh đạo, các ban chuyên môn và các Ủy viên Ban chấp hành đều nhiệt tình trách nhiệm, năng nổ, trí tuệ vì tổ chức nghề nghiệp. Hai văn phòng tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh hoạt động tích cực và có hiệu quả kể cả cán bộ chuyên trách và kiêm nhiệm.

Những vấn đề đặt ra cho VICA trong thời gian tới:

Những hoạt động và thành tựu đạt được của VICA trong nhiệm kỳ qua là đáng khích lệ và trân trong. Tuy nhiên, cũng phải thấy những hạn chế và những vướng mắc cần tháo gỡ để chi hội tiếp tục pháp triển, đóng góp nhiều hơn nữa vào thị trường dịch vụ kế toán kiểm toán Việt Nam đầy tiềm năng. 

Từ thực tế hoạt động của VICA nhiệm kỳ III (2020 - 2025) có thể rút ra những bài học kinh nghiệm sau:

Bài học thứ nhất

VICA là tổ chức nghề nghiệp chuyên nghiệp về dịch vụ kế toán hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự chủ, tự quản, tự chịu trách nhiệm, nên VICA chỉ có thể tồn tại và phát triển trên cơ sở được xác định đúng vị thế của nó trong hoạt động nghề nghiệp kế toán. Để có thể phát huy được sức mạnh đảm nhiệm được những công việc của mình, VICA phải khẳng định được vai trò thông qua vị thế là một tổ chức nghề nghiệp chuyên nghiệp có đầy đủ tư cách pháp nhân để hoạt động một cách độc lập kết hợp với đội ngũ cán bộ giỏi về chuyên môn nghiệp vụ và trình độ quản lý, tốt về phẩm chất đạo đức và chuyên nghiệp về phong cách làm việc.

Bài học thứ hai

Để hoạt động của VICA phát triển bền vững, hiệu quả cao rất cần có giải pháp ổn định và tăng cường đội ngũ cán bộ VICA cả về số lượng và chất lượng, điều kiện vật chất và nguồn lực tài chính đủ để đảm bảo cho mọi họat động được tiến hành thường xuyên, hiệu quả. Cần thường xuyên đổi mới phương thức hoạt động và kiên quyết trong thực hiện Nghị quyết của VICA. Cần tập hợp lực lượng và trí tuệ cho họat động của VICA bằng chính các hình thức hoạt động ngày càng phong phú, đa dạng và hấp dẫn vì quyền lợi của hội viên và phục vụ tốt nhất cho sự phát triển dịch vụ kế toán.

Bài học thứ ba

Chủ đề “Hội tụ - Chuyên nghiệp – Trách nhiệm” cần được quán triệt và xuyên suốt trong quá trình hoạt động của VICA. Thành viên Ban chấp hành và các hội viên cần đồng lòng, đồng sức và tâm huyết vì mục tiêu chung của VICA. Đây sẽ là nhân tố quyết định góp phần vào sự nghiệp phát triển của dịch vụ kế toán Việt Nam.

Bài học thứ tư

Để VICA tồn tại, phát triển vấn đề cốt lõi vẫn là cần có nguồn lực để trang trải cho các hoạt động, bởi vậy, VICA cần xác định được các công việc trọng tâm tạo ra nguồn thu để tập trung thực hiện có hiệu quả tạo tiền đề và điều kiện cho các hoạt động chung.

Bài học thứ năm

Cần tranh thủ tối đa sự chỉ đạo, giúp đỡ của các cơ quan Nhà nước, trước hết là của Bộ Tài chính, các tổ chức nghề nghiệp, như VAA, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam.

Phương hướng phát triển tổ chức nghề nghiệp

Chiến lược phát triển kế toán và kiểm toán đến năm 2030 đã xác định:

Mục tiêu tổng quát:

Tiếp tục phát triển thị trường dịch vụ kế toán với quy mô phù hợp, với đội ngũ kế toán viên có chứng chỉ theo chuẩn khu vực, thỏa mãn yêu cầu các doanh nghiêp trong nền kinh tế thị trường mở cửa

Mục tiêu cụ thể:

Nâng cao chất lương dịch vụ kế toán, nâng cao năng lực tổ chức quản lý, tăng cường hỗ trợ quản lý của tổ chức nghề nghiệp, nâng cao năng lực chuyên môn của các kế toán viên và các chuyên gia kế toán.

Phát triển các công ty dịch vụ kế toán với quy mô hợp lý, đủ mạnh, hoạt động đa dạng để đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường Việt Nam, gia tăng số lượng KTV có chứng chỉ. Đảm bảo kế toán viên được thường xuyên bồi dưỡng cập nhật kiến thức, nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng hành nghề và đạo đức nghề nghiệp.

Xác lập và nâng cao vai trò, vị thế, trách nhiệm của tổ chức nghề nghiệp kế toán và kiểm toán trong hỗ trợ và quản lý dịch vụ kế toán, kế toán viên hành nghề theo thông lệ quốc tế, phù hợp với đặc thù của Việt nam. Tăng cường năng lực của tổ chức nghề nghiệp, phát triển VICA thành tổ chức nghề nghiệp có tính chuyên nghiệp cao.

Phương hướng và nhiệm vụ phát triển tổ chức nghề nghiệp kế toán

Với mục tiêu củng cố và phát triển VICA trở thành tổ chức nghề nghiệp mang tính chuyên nghiệp cao, thành viên tích cực của VAA, góp phần tích cực vào phát triển hệ thống kế toán - kiểm toán và thị trường dịch vụ kế toán - kiểm toán Việt Nam, VICA cần triển khai các nhiệm vụ và giải pháp sau:

Thứ nhất, đổi mới tổ chức và hoạt động VICA trên tất các các mặt công tác thực hiện tốt chức năng tập hợp hội viên và những người hành nghề kế toán

Góp phần nâng cao vai trò, vị thế của tổ chức nghề nghiệp và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Khẳng định được VICA là ngôi nhà chung là địa chỉ tin cậy của hội viên và những người hành nghề kế toán ở Việt Nam. Có như thế thì mới thực hiện được phương châm “Hội tụ” của nhiệm kỳ.

Thứ hai, có biện pháp đảm bảo và nâng cao chất lượng dịch vụ kế toán, tăng quy mô của thị trường dịch vụ kế toán

Củng cố và mở rộng quy mô các doanh nghiệp dịch vụ hiện có, tạo điều kiện và cơ hội để hình thành một số doanh nghiệp đa sở hữu, đa ngành, trong đó có dịch vụ kế toán là nòng cốt, với nhiều loại hình dịch vụ và thỏa mãn nhu cầu đa dạng của một nền kinh tế mở. Phấn đấu đến năm 2030, Việt Nam phải có khoảng 300 - 400 công ty hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ kế toán.

Thứ ba, tăng cường hoạt động đào tạo nhằm bồi dưỡng phát triển năng lực hội viên, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp và bản lĩnh, phẩm chất đạo đức nghề cho hội viên thực hiện phương châm “Chuyên nghiệp”.

Thứ tư, VICA cần chủ động tham gia các hoạt động tư vấn, phản biện xã hội về chính sách Luật, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp lý về dịch vụ kế toán, nhằm tạo cơ sở thúc đẩy sự phát triển của dịch vụ kế toán

Trước mắt, Hội viên cần giành thời gian và tâm huyết tham gia sửa đổi hoàn thiện Luật Kế toán 2015 và các chính sách tài chính, kế toán, kiểm toán. Cần hoàn thiện các quy trình cung cấp dịch vụ và kiểm soát chất lượng dịch vụ. Có kiến nghị với Nhà nước để có chính sách hợp lý phát triển và vận hành thị trường dịch vụ kế toán, kiểm toán Việt Nam.

Tin tưởng rằng, phát huy những kết quả đã đạt được, với đội ngũ lãnh đạo, BCH trí tuệ, nhiệt tâm và với đội ngũ hội viên ngày càng đông đảo tâm huyết, yêu nghề, được sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, sự lãnh đạo và ủng hộ mạnh mẽ từ Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam, VAA, sự hỗ trợ của các tổ chức nghề nghiệp trong và ngoài nước, VICA chắc chắn sẽ bứt phá vươn mình phát triển thành công cùng đất nước.