Thêm bước tiến thu hút dòng vốn ngoại trên thị trường chứng khoán

Nhiều thay đổi lớn, có hiệu lực ngay

Thông tư 25 mang đến nhiều điểm thay đổi lớn, trong đó nổi bật nhất là các nội dung tại Điều 6 và một số điều khoản liên quan có hiệu lực ngay khi ký, thay vì phải chờ đến tháng 12/2025 hoặc tháng 3/2026 như nhiều quy định khác. Đây là một điểm rất quan trọng, bởi nó giúp kịp thời tháo gỡ những vướng mắc cho nhà đầu tư nước ngoài trong bối cảnh kỳ đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu của Hệ thống chỉ số chứng khoán Anh (FTSE) đang đến gần.

Thông tư mới cho phép nhà đầu tư nước ngoài được ủy quyền cho tổ chức tài chính mở, đóng và sử dụng tài khoản thanh toán. Quy định này giúp đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình đầu tư gián tiếp tại Việt Nam. Đồng thời, các ngân hàng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được thực hiện nhận biết khách hàng theo quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền mà không cần các thủ tục phức tạp như trước.

Đặc biệt, Thông tư 25 bỏ quy định hợp pháp hóa lãnh sự trong hồ sơ mở tài khoản thanh toán của nhà đầu tư nước ngoài. Đây là thay đổi mang tính bước ngoặt, bởi trước đây, yêu cầu này từng khiến quá trình mở tài khoản bị kéo dài và tốn kém. Ngoài ra, giấy tờ định danh cũng được mở rộng, không chỉ giới hạn ở hộ chiếu mà còn chấp nhận các loại giấy tờ khác chứng minh nhân thân do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cấp.

Một điểm mới đáng chú ý nữa là các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không còn phải theo dõi thời hạn hiệu lực giấy tờ tùy thân hay lưu giữ, cập nhật mẫu chữ ký, mẫu dấu của khách hàng như trước. Thay đổi này vừa giảm bớt thủ tục hành chính, vừa tiết kiệm chi phí vận hành cho các tổ chức tín dụng.

Thông tư cũng cho phép sử dụng hệ thống SWIFT (hệ thống thông tin tài chính toàn cầu) để mở và sử dụng tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời cho phép mở tài khoản thanh toán ngoại tệ bằng phương tiện điện tử. Đáng chú ý, việc rút tiền và giao dịch bằng phương tiện điện tử trên tài khoản thanh toán cũng không còn yêu cầu đối chiếu sinh trắc học, giúp nâng cao tính linh hoạt và thuận tiện cho nhà đầu tư.

Rút ngắn thời gian, mở đường cho dòng vốn ngoại

Quy trình mở tài khoản đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư nước ngoài hiện nay trải qua nhiều bước. Sau khi được cấp mã số giao dịch chứng khoán điện tử (e-STC) tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), nhà đầu tư sẽ mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại công ty chứng khoán và tài khoản đầu tư gián tiếp tại ngân hàng lưu ký.

Trước đây, việc mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp mất nhiều thời gian do vướng quy định về hợp pháp hóa lãnh sự, yêu cầu gặp mặt trực tiếp để KYC (quy trình xác minh danh tính) khách hàng và chưa công nhận vai trò của ngân hàng lưu ký toàn cầu. Điều này khiến nhà đầu tư nước ngoài khó tiếp cận nhanh thị trường.

Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, nhiều văn bản quan trọng đã được ban hành để cải thiện tình hình. Trước Thông tư 25, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 03/2025/TT-NHNN (ngày 29/4/2025) quy định về mở và sử dụng tài khoản bằng đồng Việt Nam cho hoạt động đầu tư gián tiếp. Bộ Tài chính cũng ban hành Thông tư 20/2025/TT-BTC sửa đổi Thông tư 51/2021/TT-BTC, tập trung vào nghĩa vụ công bố thông tin và chế độ báo cáo của nhà đầu tư nước ngoài.

Những thay đổi này, kết hợp với Thông tư 25, đã đơn giản hóa đáng kể thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian mở tài khoản. Theo đánh giá của Bộ Tài chính, thời gian hoàn thiện hồ sơ hiện chỉ còn khoảng 2 tuần, phù hợp với kỳ vọng của nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời tiệm cận thông lệ quốc tế.

Tín hiệu rõ nét cho kỳ vọng nâng hạng

Trong thời gian qua, nhiều văn bản pháp lý đã lần lượt tháo gỡ rào cản, từ Thông tư 68/2024/TT-BTC, Thông tư 18/2025/TT-BTC, Thông tư 20/2025/TT-BTC, Thông tư 03/2025/TT-NHNN cho đến Thông tư 25/2025/TT-NHNN. Tất cả đều có mục tiêu chung là tạo môi trường thuận lợi cho nhà đầu tư ngoại, tăng khả năng dòng vốn chảy vào thị trường.

Đặc biệt, Thông tư 68/2024/TT-BTC đã cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài được giao dịch mà không cần đủ 100% tiền. Đây là bước tiến dài, thể hiện sự tiệm cận thông lệ quốc tế, đồng thời góp phần củng cố niềm tin của cộng đồng đầu tư.

Nhiều tổ chức và chuyên gia nhận định rằng những thay đổi pháp lý này có ý nghĩa then chốt cho kỳ đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu tháng 9/2025 của FTSE, diễn ra ngày 7/10/2025. Khả năng thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE nâng hạng đang ngày càng rõ nét.

Theo ước tính, nếu được nâng hạng, các quỹ bị động đầu tư theo chỉ số có thể rót khoảng 1 tỷ USD vào Việt Nam. Các quỹ chủ động đầu tư vào thị trường mới nổi cũng có thể phân bổ ngay từ 4 - 6 tỷ USD. Đây sẽ là nguồn vốn rất lớn, tạo động lực mạnh mẽ cho thị trường chứng khoán trong giai đoạn tới.

Không chỉ thu hút vốn ngoại, việc nâng hạng còn giúp tăng chiều sâu cho thị trường, nâng cao tính minh bạch và chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế. Theo chuyên gia của VinaCapital, điều này sẽ góp phần tạo ra môi trường đầu tư bền vững, củng cố niềm tin của cả nhà đầu tư trong nước và quốc tế.