Quốc hội thông qua Luật Ngân sách mới: Chính phủ được quyết việc điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, báo cáo giải trình, tiếp thu trước khi Quốc hội bấm nút, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) là một dự án luật quan trọng, có phạm vi rất rộng, tác động tới toàn bộ các ngành, lĩnh vực và các địa phương, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Quá trình xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Luật chính là minh chứng sống động cho tinh thần hợp tác, dân chủ và trách nhiệm cao độ giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị.

Một trong những điểm mới của Luật sửa đổi là thẩm quyền quyết định lập, điều chỉnh dự toán NSNN được phân cấp cho Chính phủ, thay vì Quốc hội như trước.

Cụ thể, Chính phủ lập dự toán điều chỉnh NSNN trong trường hợp có biến động làm tăng mức vay, bội chi so với dự toán đã phân bổ, trình Quốc hội quyết định. Dựa vào nghị quyết của Quốc hội, UBND các cấp lập dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương, trình HĐND cùng cấp quyết định.

Chính phủ cũng quyết định điều chỉnh dự toán thu, chi của một số Bộ, ngành và địa phương. Tuy nhiên, việc này không làm tăng tổng mức vay, bội chi ngân sách và cần báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Luật cũng bổ sung quyền của Thủ tướng trong xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán NSNN năm sau. Dựa trên nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng cũng quyết định phân bổ chi tiết thu và chi ngân sách cho từng bộ, ngành; chi đầu tư phát triển lĩnh vực giáo dục - đào tạo, dạy nghề, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chi thường xuyên từng lĩnh vực. Thủ tướng cũng quyết phân bổ chi tiết với các khoản chưa phân bổ, sử dụng dự phòng ngân sách trung ương.

“Việc Chính phủ quyết điều chỉnh dự toán ngân sách nhằm tăng phân cấp, phân quyền. Đây cũng là vấn đề cấp bách, cần tháo gỡ ngay để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhằm chủ động trong quản lý, điều hành ngân sách, giảm thủ tục hành chính và tăng trách nhiệm của các cấp, ngành, địa phương”, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết.

Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng, địa phương sẽ tăng kiểm tra, giám sát và có chế tài xử nghiêm các vi phạm, tiêu cực, lãng phí.

Về thể chế hóa chủ trương đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và sắp xếp bộ máy hành chính, Chính phủ tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Đồng thời, quy định hiệu lực áp dụng quy trình tổng hợp lập dự toán, chấp hành ngân sách nhà nước và phân cấp ngân sách cấp tỉnh, cấp xã đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số từ ngày 1/7/2025.

Về phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, Chính phủ tiếp thu chỉnh lý quy định về việc phân chia tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo hướng TP Hà Nội được hưởng 100% khoản thu này theo quy định Luật Thủ đô.

Các địa phương không nhận bổ sung ngân sách địa phương được hưởng 80%, ngân sách trung ương hưởng 20%. Các địa phương nhận bổ sung cân đối ngân sách địa phương được hưởng 85%, ngân sách trung ương hưởng 15%.

Về thẩm quyền quyết định việc sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán và dự toán chi còn lại của cấp ngân sách, dự thảo Luật giao Chính phủ quản lý điều hành, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết quả thực hiện và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Đồng thời, quy định tương ứng việc giao Ủy ban nhân dân các cấp sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán và dự toán chi còn lại của ngân sách địa phương.

Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2026.