Lý thuyết ngẫu nhiên trong nghiên cứu kế toán quản trị

Tóm tắt

Lý thuyết ngẫu nhiên được phát triển từ những năm 1960s, là một cách tiếp cận để nghiên cứu về hành vi tổ chức, đề cao vai trò và tầm ảnh hưởng của các yếu tố tình huống tới hoạt động của các doanh nghiệp (DN). Lý thuyết ngẫu nhiên bắt đầu được áp dụng trong các nghiên cứu thuộc lĩnh vực kế toán quản trị (KTQT) vào những năm 1970 (Hutaibat, 2005). Theo (Ottley, 1980; Fisher, 1995; Cadez và Guilding, 2008), lý thuyết ngẫu nhiên được coi là mô hình thống trị trong nghiên cứu KTQT. Bằng công cụ tìm kiếm Google Scholar, google với các từ khóa tìm kiếm phù hợp, tác giả đã tìm kiếm và tổng quan các công trình nghiên cứu KTQT sử dụng lý thuyết ngẫu nhiên. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các nghiên cứu KTQT dựa trên lý thuyết ngẫu nhiên tập trung vào 03 nội dung: (1) Nghiên cứu về ảnh hưởng của các nhân tố ngẫu nhiên đến việc thiết kế hệ thống KTQT trong DN; (2) Nghiên cứu sử dụng lý thuyết ngẫu nhiên để kiểm chứng mối quan hệ giữa hệ thống thông tin (HTTT) KTQT, hay việc sử dụng các công cụ KTQT với việc đo lường thành quả DN; (3) Lý thuyết ngẫu nhiên được sử dụng để nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến việc thiết lập và sự hiệu quả của hệ thống kiểm soát, trong đó HTTT kế toán nói chung và KTQT nói riêng là một phần của hệ thống. Từ phân tích kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra các bình luận và định hướng nghiên cứu trong tương lai.

Từ khóa: lý thuyết ngẫu nhiên, kế toán quản trị, nghiên cứu.

Abstract

Contingency theory, developed in the 1960s, is an approach to study organizational behavior that emphasizes the role and influence of situational factors on the performance of businesses. Contingency theory began to be applied in research in the field of management accounting in the 1970s (Hutaibat, 2005). According to Ottley (1980), Fisher (1995), Cadez and Guilding (2008),  contingency theory is considered to be the dominant theory in management accounting research. Using the search engine Google scholar, Google with suitable search keywords, the author searched and reviewed management accounting studies using contingency theory. The research results show that management accounting studies based on contingency theory focus on 3 contents: (1) Research on the influence of contingency factors on the design of management accounting systems in enterprises, (2) Research using contingency theory to test the relationship between management accounting information system or the use of management accounting tools with measuring enterprise performance; (3) Contingency theory is used to study issues related to the establishment and effectiveness of control systems in which accounting information systems in general and management accounting in particular are part of the system. From the analysis of research results, the author makes comments and future research directions.

Keywords: contingency theory, management accounting, research.

JEL Classification: M30, M40, M49.

DOI: https://doi.org/10.59006/vnfa-jaa.0320233