Huế: Gỡ điểm nghẽn giao thông đường sắt trong lòng đô thị

Câu chuyện tại điểm giao cắt giữa đường Lương Văn Can và tuyến đường sắt Bắc – Nam ở phường An Cựu, TP. Huế cho thấy một nghịch lý quen thuộc trong quản lý đô thị, chính sách an toàn được thực thi rất nhanh, nhưng trách nhiệm đi đến cùng với dân sinh lại chậm một nhịp.

Từ điểm giao cắt nguy hiểm đến “đường cụt” giữa khu dân cư Vị trí giao cắt giữa đường Lương Văn Can và tuyến đường sắt Bắc – Nam tại Km690+380 (phường An Cựu, TP. Huế) từ lâu đã được nhận diện là điểm tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông đường sắt. Không gác chắn, không đèn tín hiệu, không chuông cảnh báo tự động, trong khi khu vực này là nơi sinh sống của hàng trăm hộ dân, mật độ người và phương tiện qua lại ngày càng lớn.

Tháng 3/2025, tai nạn đường sắt nghiêm trọng xảy ra đã biến nguy cơ ấy thành hiện thực. Ngay sau đó, Cục Cảnh sát giao thông – Bộ Công an, Phòng Cảnh sát giao thông Công an TP. Huế và Công ty cổ phần Đường sắt Bình Trị Thiên tiến hành rào chắn kiên cố lối đi.

Ở thời điểm ấy, không ai phủ nhận đây là biện pháp cần thiết để ngăn ngừa tai nạn tái diễn. Nhưng chỉ ít ngày sau, một hệ quả khác lộ rõ khi đường Lương Văn Can bị chia cắt thành hai đoạn ngõ cụt ngay giữa khu dân cư. Việc đi lại của người dân bị đảo lộn, học sinh phải vòng xa đến trường, người lao động mất thêm thời gian di chuyển, hoạt động buôn bán nhỏ lẻ vốn dựa vào lưu thông thuận tiện gần như tê liệt.

Áp lực không dừng lại ở một tuyến đường. Mỗi khi tàu hỏa chạy qua, các trục giao thông lân cận như Duy Tân, Trần Phú, Ngự Bình thường xuyên ùn ứ, đặc biệt vào giờ cao điểm. Một giải pháp nhằm bảo đảm an toàn đường sắt đã vô tình tạo thêm điểm nghẽn cho không gian giao thông đô thị vốn đã chật chội.

Chúng tôi không phản đối việc bảo đảm an toàn giao thông đường sắt. Nhưng nếu rào chắn kéo dài mà không có giải pháp thay thế, thì mọi bất tiện đều dồn về phía người dân.

Điều khiến nhiều người dân băn khoăn là cách tuyến Lương Văn Can bị coi là “lối đi dân sinh tự mở”, trong khi trên thực tế đây là con đường đã tồn tại ổn định từ lâu, được đặt tên và sử dụng như một phần của mạng lưới giao thông khu vực.

Cách gọi ấy không chỉ gây tranh cãi về mặt khái niệm, mà còn đặt ra câu hỏi về trách nhiệm quản lý trong suốt thời gian dài trước khi tai nạn xảy ra. Đơn thư người dân và khoảng trống trong thực thi chính sách không chỉ phản ánh qua báo chí hay các cuộc tiếp xúc, bức xúc của người dân Lương Văn Can còn được thể hiện bằng hình thức chính thống, đơn kiến nghị tập thể gửi đến nhiều cơ quan chức năng của TP. Huế.

Trong đơn, các hộ dân nêu rõ con đường này đã tồn tại ổn định qua nhiều năm, gắn với đời sống sinh hoạt, học tập và buôn bán của hàng trăm hộ dân hai bên tuyến.

Đáng chú ý, người dân không phủ nhận yêu cầu bảo đảm an toàn giao thông đường sắt. Ngược lại, họ chỉ ra nghịch lý trong suốt một thời gian dài, khi chưa xảy ra tai nạn nghiêm trọng, điểm giao cắt không được đầu tư hệ thống cảnh báo phù hợp. Đến khi tai nạn xảy ra, biện pháp được áp dụng nhanh nhất lại là rào chắn triệt để, khiến toàn bộ gánh nặng sinh hoạt đổ dồn về phía cộng đồng dân cư.

Danh sách chữ ký kèm theo đơn kiến nghị, với hàng chục hộ dân ghi rõ họ tên, địa chỉ, nhiều trường hợp sinh sống ngay tại các kiệt bị chắn trực tiếp, cho thấy đây không phải phản ứng bột phát. Đó là tiếng nói tập thể, có cân nhắc, thể hiện mong muốn được đối thoại và được chia sẻ thông tin một cách minh bạch.

Ở cấp độ quản lý, những nội dung này cũng đã được phản ánh trong Báo cáo số 616 của Ủy ban nhân dân thành phố Huế về kết quả giải quyết kiến nghị cử tri, trong đó ghi nhận ý kiến của cử tri phường An Cựu liên quan đến việc chậm triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn tại điểm giao cắt Lương Văn Can.

Trước đó, Ủy ban nhân dân TP. Huế (cũ) đã ban hành Công văn số 4038/UBND-GT ngày 30/5/2023 thống nhất chủ trương lắp đặt đèn tín hiệu, chuông cảnh báo; Sở Tài chính TP. Huế cũng xác định kinh phí dự kiến khoảng 240 triệu đồng.

Ở tầm chiến lược, các bộ, ngành Trung ương đã thống nhất phương án xóa bỏ giao cắt bằng việc xây dựng hầm chui tại Km690+380, phù hợp với lộ trình xóa bỏ lối đi mất an toàn trên tuyến đường sắt Bắc – Nam. Đây là giải pháp căn cơ, không còn tranh cãi. Vấn đề nằm ở khoảng trống giữa chủ trương và thực thi. Khi hầm chui chưa thể triển khai ngay, giải pháp trung gian nào để vừa bảo đảm an toàn, vừa không bẻ gãy đời sống dân sinh? Việc rào chắn kéo dài trong khi các phương án tạm thời không được thực hiện đã khiến người dân trở thành bên phải “chịu trận” cho sự chậm trễ của quá trình đầu tư.

Trao đổi với phóng viên, bà Hoàng Thị Như Thanh – Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường An Cựu, TP Huế thừa nhận áp lực lớn từ thực tế địa phương: “Người dân cần một lộ trình rõ ràng, minh bạch. Chính quyền cơ sở rất khó khi phải giải thích trong lúc nhiều nội dung vượt thẩm quyền”.

Trong quản lý đô thị, một hàng rào có thể dựng lên rất nhanh, nhưng một lời giải trọn vẹn cho dân sinh thì không thể chỉ chờ vào thời gian. An toàn giao thông đường sắt là yêu cầu bắt buộc, song an toàn ấy chỉ thực sự bền vững khi được thực thi bằng giải pháp đồng bộ, có lộ trình và đặt con người ở vị trí trung tâm.

Điểm nghẽn Lương Văn Can không chỉ là câu chuyện của một con đường, mà là phép thử cho năng lực điều hành khi bịt lối đi thì dễ, nhưng mở ra một lời giải vừa đúng luật, vừa hợp lòng dân mới là thước đo của quản lý đô thị hiện đại.