Dự kiến quy định mới về hành nghề chứng khoán

Bộ Tài chính cho biết, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng và chiều sâu, đặc biệt là tốc độ tăng vốn hóa thị trường. Sau gần 10 năm áp dụng, Thông tư số 197/2015/TT-BTC cần có sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn quản lý, giám sát người hành nghề chứng khoán. Cụ thể như sau:

Về chứng chỉ hành nghề tương đương: Hiện nay, quy định về các trường hợp được miễn chứng chỉ hành nghề (chứng chỉ hành nghề tương đương) tại Thông tư số 197/2015/TT-BTC đã hết hiệu lực. Thực tế hiện nay phát sinh nhiều trường hợp người đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề có các chứng chỉ quốc tế (chứng chỉ CIIA, ACCA, CPA, CFA) hay hành nghề hợp pháp ở nước ngoài. Đây là những chứng chỉ uy tín và được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới hoặc là người đã được hành nghề chứng khoán hợp pháp tại nước ngoài. Trong bối cảnh thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao làm việc tại các tổ chức trên thị trường chứng khoán, cần thiết phải quy định các chứng chỉ tương đương chứng chỉ chuyên môn chứng khoán để tạo thuận lợi cho người hành nghề khi tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam.

Về tập huấn cập nhật kiến thức: Hiện nay, Luật Chứng khoán có quy định về trách nhiệm của người hành nghề phải tham gia các khóa tập huấn về pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán, hệ thống giao dịch, loại chứng khoán mới do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam tổ chức. Tuy nhiên, hiện nay, Thông tư số 197/2015/TT-BTC mới chỉ có quy định về các khóa học cấp chứng chỉ chuyên môn về chứng khoán để thi sát hạch chứng chỉ hành nghề, chưa có quy định cũng như hướng dẫn cụ thể về cách thức tổ chức các khóa tập huấn "" kiến thức theo quy định của Luật Chứng khoán.

Về chứng chỉ hành nghề chứng khoán điện tử: với số lượng người được cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán ngày càng lớn đặt ra yêu cầu phải đổi mới phương thức quản lý chứng chỉ hành nghề chứng khoán từ bản giấy sang bản điện tử. Việc chuyển đổi này giúp cho việc khai thác dữ liệu và cung cấp thông tin nhanh chóng, hiệu quả, thuận lợi và tiết kiệm thời gian, đảm bảo tính ổn định và sẵn sàng cho các dịch vụ số. Việc số hóa chứng chỉ hành nghề chứng khoán giúp thúc đẩy giải quyết thủ tục hành chính, tạo ra hệ sinh thái dịch vụ công thống nhất, thuận tiện và hiệu quả cho người dân và doanh nghiệp.

Bộ Tài chính đã dự thảo Thông tư bao gồm 05 chương, 12 điều, bên cạnh những quy định chung, dự thảo đề xuất quy định cụ thể về: Chứng chỉ chuyên môn về chứng khoán và Chứng chỉ tương đương; chứng chỉ hành nghề chứng khoán điện tử; tập huấn kiến thức cho người hành nghề chứng khoán…

Chứng chỉ chuyên môn về chứng khoán và chứng chỉ tương đương

Bộ Tài chính cho biết, thực hiện quy định tại điểm e khoản 73 Điều 1 Nghị định 245/2025/NĐ-CP về việc giao "Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định về lệ phí cấp, cấp lại chứng chỉ hành nghề chứng khoán; về chứng chỉ chuyên môn và chứng chỉ tương đương", dự thảo Thông tư được xây dựng trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện thêm nội dung quy định về chứng chỉ chuyên môn và chứng chỉ tương đương tại Điều 4, Điều 9 Thông tư 197/2015/TT-BTC. Cụ thể như sau:

Điều 3 (Chứng chỉ chuyên môn chứng khoán) giữ ổn định quy định về 07 chứng chỉ chuyên môn chứng khoán do Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức. Tuy nhiên, có điều chỉnh nội dung về việc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chỉ phê duyệt chương trình đào tạo, còn giáo trình sẽ do cơ sở đào tạo xây dựng theo chương trình đào tạo đã được duyệt đảm bảo đúng tinh thần phần cấp, phân quyền theo chức năng nhiệm vụ của cơ sở đào tạo.

Điều 4 (Chứng chỉ tương đương chứng chỉ chuyên môn chứng khoán) cơ bản giữ ổn định các trường hợp được quy định là tương đương với các chứng chỉ chuyên môn chứng khoán do Trung tâm Nghiên cứu khoa học và Đào tạo chứng khoán tổ chức đào tạo. Dự thảo Thông tư đề xuất bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 4 về việc các chứng chỉ quốc tế CIIA, CFA bậc II trở lên sẽ được quy đổi tương đương với Chứng chỉ Quản lý quỹ và tài sản, Chứng chỉ chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh để tạo thuận lợi cho người học khi Chương trình đào tạo CIIA và CFA bậc II cơ bản đã bao gồm các nội dung đào tạo của 02 chứng chỉ nêu trên.

Chứng chỉ hành nghề chứng khoán điện tử

Dự thảo Thông tư xây dựng các quy định chi tiết, làm cơ sở để triển khai chứng chỉ hành nghề chứng khoán (CCHN) điện tử, việc chuyển đổi CCHN bản giấy sang bản điện tử theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Nghị định số 245/2025/NĐ-CP "Khi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước triển khai cấp Chứng chỉ hành nghề điện tử, Chứng chỉ hành nghề bản giấy đã cấp trước đó được chuyển đổi sang Chứng chỉ hành nghề điện tử theo hướng dẫn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Chứng chỉ hành nghề bản giấy hết hiệu lực kể từ khi chuyển đổi". Cụ thể bao gồm các nội dung như sau:

Chuyển đổi CCHN bản giấy sang CCHN bản điện tử:

Dự thảo Thông tư đề xuất quy định về thời gian Ủy ban Chứng khoán Nhà nước bắt đầu triển khai cấp CCHN điện tử khi hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đi vào hoạt động. Kể từ thời gian này, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước không cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán bản giấy.

Để đảm bảo tiến trình chuyển đổi CCHN bản giấy sang bản điện tử thực hiện thông suốt và hiệu quả, dự thảo Thông tư cũng đề xuất quy định các mốc thời hạn như sau: Trong thời hạn 01 năm người được cấp CCHN phải thực hiện chuyển đổi sang CCHN bản điện tử khi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ban hành hướng dẫn chuyển đổi. Quá thời hạn 01 năm, CCHN bản giấy chưa được chuyển đổi không còn giá trị sử dụng. Quá thời hạn 03 năm, CCHN bản giấy chưa được chuyển đổi sang CCHN điện tử bị thu hồi theo quy định tại khoản 3 Điều 97 Luật Chứng khoán.

Bên cạnh đó, để tạo cơ sở pháp lý trong triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và số hóa trong quản lý CCHN, người hành nghề; dự thảo Thông tư đề xuất quy định về việc:

"Chứng chỉ hành nghề điện tử, thông tin quá trình hành nghề chứng khoán trên hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là căn cứ để Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thực hiện quản lý, giám sát người được cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán theo quy định tại Điều 216 Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020.

Người được cấp chứng chỉ hành nghề chứng khoán chỉ được ghi nhận hành nghề chứng khoán khi hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề chứng khoán xác nhận trạng thái là "người hành nghề chứng khoán"."

Về trách nhiệm của người được cấp CCHN và tổ chức sử dụng người hành nghề chứng khoán khi triển khai CCHN điện tử, để đảm bảo vận hành hiệu quả hệ thống thông tin quản lý người hành nghề và CCHN điện tử, dự thảo Thông tư đề xuất quy định trách nhiệm của người được cấp CCHN và tổ chức sử dụng người hành nghề phải tuân thủ quy định, hướng dẫn của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về quản lý, sử dụng CCHN điện tử; thực hiện cập nhật lên hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước các thông tin thay đổi liên quan đến quá trình hành nghề chứng khoán.

Sử dụng CCHN điện tử và tra cứu trạng thái hành nghề chứng khoán

Để đảm bảo công khai, minh bạch, bảo vệ quyền lợi của người dân, doanh nghiệp khi tiếp cận các dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán, dự thảo Thông tư đề xuất quy định về việc cá nhân, tổ chức có thể tra cứu thông tin CCHN điện tử của người hành nghề với mục tiêu tránh các trường hợp người không đủ điều kiện hành nghề, không đảm bảo kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực chứng khoán lại đưa ra các tư vấn, khuyến nghị có thể gây ảnh hưởng tới quyền lợi của cá nhân, tổ chức. Cụ thể, dự thảo Thông tư đề xuất các quy định:

"1. Người hành nghề chứng khoán có thể trực tiếp xuất trình chứng chỉ hành nghề chứng khoán điện tử thông qua hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

2. Các cá nhân, tổ chức có thể tra cứu trạng thái hành nghề chứng khoán của người hành nghề chứng khoán trên hệ thống công nghệ thông tin quản lý người hành nghề chứng khoán của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước."

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý dự thảo này trên Cổng Thông tin điện tử của B