Tốc độ tăng trưởng của thị trường bảo hiểm Việt Nam đang có dấu hiệu chậm lại. Do đó, cần có chính sách tăng tính chủ động trong việc xây dựng và thiết kế sản phẩm của doanh nghiệp bảo hiểm...
Bộ Tài chính đang dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm. Bộ Tài chính cho biết, Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15 (KDBH) được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XV, kỳ họp thứ 3 thông qua vào ngày 16/6/2022, có hiệu lực từ ngày 01/01/2023. Với vai trò là luật chuyên ngành trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, Luật KDBH đã góp phần thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và đẩy nhanh sự nghiệp công hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành 08 văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật KDBH. Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật này đã: (i) tạo khung khổ pháp lý cơ bản đầy đủ, minh bạch; (ii) thúc đẩy môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các doanh nghiệp; (iii) đảm bảo hài hòa giữa quản lý giám sát thận trọng và tạo chủ động trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Bộ Tài chính đang triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin phục vụ cho quá trình quản lý, giám sát thị trường bảo hiểm và xây dựng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro dự kiến thực hiện vào giai đoạn 2026-2030.
Tuy nhiên, quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm cũng có một số bất cập chưa phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là phát triển kinh tế tư nhân cũng như yêu cầu thực tế về đồng bộ với các văn bản pháp luật khác có liên quan như:
Tốc độ tăng trưởng của thị trường bảo hiểm Việt Nam đang có dấu hiệu chậm lại, tốc độ tăng trưởng của các chỉ tiêu chủ yếu của thị trường bảo hiểm Việt Nam trong giai đoạn 2022-2025 chỉ tăng trên dưới 10%. Do đó, cần có chính sách tăng tính chủ động trong việc xây dựng và thiết kế sản phẩm của doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của các tổ chức, cá nhân trong nhiều hoạt động kinh tế và đời sống.
Việc hướng tới áp dụng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro tại Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 đã dần tiếp cận với thông lệ quốc tế. Hiện tại, Bộ Tài chính chưa có nguồn lực tài chính và nguồn nhân sự có đủ kinh nghiệm, năng lực để tiếp tục hoàn thiện mô hình RBC cho thị trường bảo hiểm Việt Nam.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin phục vụ cho quá trình quản lý, giám sát thị trường bảo hiểm và xây dựng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro dự kiến thực hiện vào giai đoạn 2026-2030. Ngoài ra, chế độ kế toán của các DNBH hiện nay chủ yếu ghi nhận theo giá trị ghi sổ chưa đồng bộ với việc ghi nhận theo giá trị thị trường trong mô hình vốn trên cơ sở rủi ro.
Do đó, việc triển khai ngay mô hình vốn trên cơ sở rủi ro vào năm 2028 sẽ gặp khó khăn về nguồn lực và cơ sở hạ tầng thông tin. Theo kinh nghiệm của Hong Kong, bên cạnh thời gian hơn 10 năm nghiên cứu xây dựng thì cơ quan quản lý cho phép doanh nghiệp bảo hiểm có 3 năm áp dụng thử nghiệm để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin.
Bên cạnh đó, các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến lĩnh vực bảo hiểm như Luật Thanh tra, Luật Xử lý vi phạm hành chính... trong thời gian qua đã được sửa đổi, bổ sung. Do vậy, một số quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm không còn thống nhất, đồng bộ với quy định mới được sửa đổi, bổ sung tại các văn bản pháp luật nêu trên.
Theo Bộ Tài chính, việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Kinh doanh bảo hiểm nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất, thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển thông qua việc cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm; đơn giản hóa thủ tục hành chính giảm thời gian, chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp, đồng thời bảo đảm hiệu quả hiệu lực quản lý của cơ quan nhà nước thông qua công tác hậu kiểm. Đồng thời, đẩy mạnh phân cấp phân quyền, cải cách thủ tục hành chính, ngăn ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; góp phần thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và các mục tiêu lớn theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Theo Bộ Tài chính, so với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo đề xuất sửa đổi 27 điều, trong đó:
Cắt, giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 09 điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm liên quan đến cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm; điều kiện trước khi chính thức hoạt động; điều kiện, tiêu chuẩn đối với người quản lý, người kiểm soát; đầu tư ra nước ngoài; điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm; cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và điều kiện cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.
Cắt, giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính tại 01 điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm liên quan đến đăng ký nguyên tắc tách nguồn vồn chủ sở hữu bảo hiểm và nguồn phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, tái bảo hiểm.
Tăng cường phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương các cấp tại 02 điều liên quan đến quản lý chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài tại Việt Nam, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc khác cho doanh nghiệp tại 03 điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm liên quan đến quy định về chấp thuận phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm của bảo hiểm xe cơ giới, quy định thông báo cho Bộ Tài chính sau khi công khai thông tin, chi nhánh và các hình thức tương đương.
Các nội dung khác (12 điều) về áp dụng song song hai mô hình vốn trên cơ sở rủi ro và biên khả năng thanh toán, sửa đổi các quy định liên quan đến hoạt động thanh tra, nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, áp dụng pháp luật, nguyên tắc đảm nhiệm chức vụ, chấp thuận bổ nhiệm chức danh Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch HĐTV, Giám đốc, Tổng giám đốc, chuyên gia tính toán tại thời điểm cấp phép, hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, hoạt động đầu tư của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và việc chuyển đổi chứng chỉ đại lý bảo hiểm.
