Chia hộ kinh doanh thành 4 nhóm để quản lý thuế

Chuyển đổi thuế, người kinh doanh cần được hỗ trợ thiết thực

Theo Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, quy định nộp thuế khoán với hộ, cá nhân kinh doanh sẽ bị xóa bỏ từ 2026. Các hộ, cá nhân kinh doanh sẽ chuyển đổi hoàn toàn sang tự kê khai, nộp thuế trên doanh thu thực tế.

Ngành thuế đang chuyển đổi mạnh mẽ từ quản lý sang phục vụ, lấy hộ kinh doanh làm trung tâm hỗ trợ. Việc số hóa toàn diện, áp dụng công nghệ và minh bạch chính sách, hỗ trợ người nộp thuế là trọng tâm, nhằm tạo dựng một hệ sinh thái thuế hiện đại, công bằng và hiệu quả.

Chiều 19/6, Cục Thuế (Bộ Tài chính) tổ chức Hội nghị trao đổi giải pháp hỗ trợ người nộp thuế, triển khai Nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân. Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định: Phát triển khu vực tư nhân đã được cụ thể hóa trong Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết 138/NQ-CP của Chính phủ. Từ đó, ngành thuế xác định mục tiêu đồng hành cùng người nộp thuế để đưa các chủ trương này vào cuộc sống một cách đồng bộ, hiệu quả và thực chất.

Ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 88/CĐ-TTg yêu cầu Bộ Tài chính, cơ quan Thuế triển khai mạnh mẽ các nhiệm vụ cải cách, hướng tới mục tiêu đổi mới toàn diện quản lý thuế, hỗ trợ tối đa hộ, cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp (DN) siêu nhỏ. Từ đó, một hội nghị chuyên đề đã được tổ chức nhằm tập trung thảo luận, tháo gỡ khó khăn và đề xuất giải pháp cải cách thuế thực chất.

Trọng tâm là đẩy mạnh số hóa quản lý thuế, đơn giản hóa chính sách, giảm chi phí tuân thủ. Cơ quan thuế cam kết hợp tác chặt chẽ với các hiệp hội, DN công nghệ và đại lý thuế nhằm thiết kế hệ sinh thái hỗ trợ người nộp thuế hiệu quả và minh bạch.

Nhấn mạnh yêu cầu về tạo thuận lợi cho hộ kinh doanh, bà Đinh Thị Thúy – Phó Chủ tịch HĐQT Công ty MISA lưu ý, việc chuyển từ thuế khoán sang tự khai, tự nộp có thể khiến hộ kinh doanh phải lập đến nhiều loại sổ sách. Đây là thách thức lớn, theo hướng phần mềm dùng chung nếu do Nhà nước phát triển có thể dẫn đến độc quyền.

"Cần xây dựng một chuẩn dữ liệu mở, cho phép các nhà cung cấp tích hợp giải pháp riêng để hộ kinh doanh, doanh nghiệp có thể lựa chọn đa dạng, tránh rơi vào thế độc quyền và đảm bảo cạnh tranh lành mạnh", đại diện Misa khẳng định.

Ngành thuế cho biết cũng sẽ tiếp tục số hóa toàn diện quy trình quản lý, hỗ trợ người nộp thuế sử dụng dịch vụ dễ dàng, an toàn và tiết kiệm chi phí.

"Chúng tôi mong muốn thiết kế các gói dịch vụ theo từng phân khúc người nộp thuế, từ quy mô nhỏ đến lớn, theo ngành nghề và địa phương, sao cho vừa phù hợp, vừa dễ sử dụng", ông Sơn nói.

Đồng thời, ông Mai Sơn cũng đề nghị các DN công nghệ cùng tham gia đánh giá nhu cầu thực tế để cung cấp sản phẩm có tính tùy biến cao, giúp nâng cao hiệu quả tuân thủ và giảm gánh nặng hành chính, đặc biệt là giả cả phải hợp lý.

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách. Trong số này, gần hai triệu hộ đóng thuế khoán, bình quân nộp 700.000 đồng mỗi tháng.

Những năm qua, thuế khoán được áp dụng như một giải pháp hỗ trợ, phù hợp với điều kiện quản lý, khả năng tuân thủ của hộ kinh doanh. Tuy nhiên, hình thức này bộc lộ một số hạn chế, chưa đem lại động lực cần thiết để các hộ kinh doanh phát triển quy mô. Chưa kể, nền kinh tế ngày càng phát triển sẽ yêu cầu càng cao về minh bạch, công bằng và hiện đại hóa trong quản lý thuế.

Phân loại 4 nhóm hộ kinh doanh

Bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Trưởng ban Chính sách, thuế quốc tế (Cục Thuế), cho biết định hướng từ năm sau, ngành thuế sẽ phân loại hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo 4 nhóm doanh thu để quản lý. Cụ thể, nhóm 1 sẽ gồm các hộ kinh doanh có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế, tức dưới 200 triệu đồng một năm - mức áp dụng từ 2026. Nhóm 2 là các hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng một năm.

Hộ kinh doanh thuộc nhóm 1 và nhóm 2 được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử sau khi bỏ thuế khoán. Trong đó, nhóm 2 sẽ có lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền từ 2027 - 2028. Các hộ thuộc hai nhóm này sẽ chỉ phải ghi chép thu chi đơn giản theo mẫu (phần mềm) của Bộ Tài chính.

Nhóm 3 là các hộ trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng có doanh thu 1-3 tỷ đồng mỗi năm và lĩnh vực thương mại, dịch vụ có doanh thu 1-10 tỷ đồng.

Còn lại là nhóm 4, gồm các hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỷ đồng.

Hộ kinh doanh nhóm 3 và nhóm 4 thuộc diện bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền khi bán lẻ. Trong đó, nhóm 3 sẽ thực hiện chế độ kế toán đơn giản nhằm đơn giản hóa thủ tục, giảm chi phí, thời gian và công sức tuân thủ quy định.

Còn nhóm doanh thu trên 10 tỷ phải thực hiện các chế độ kế toán như ghi sổ kế toán (doanh thu, chi phí, quỹ tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, nghĩa vụ thuế). Họ cũng phải lập và lưu trữ hóa đơn chứng từ, phiếu thu, chi phát sinh trong kỳ.

Theo bà Hằng, các hộ kinh doanh tự khai doanh thu, cơ quan thuế hậu kiểm dựa trên dữ liệu. Các hộ vi phạm sẽ bị xử phạt và ấn định thuế.

Ngoài ra, ngành thuế sẽ kiến nghị sửa đổi các pháp luật liên quan nhằm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh phát triển. Chẳng hạn, cơ quan thuế dự kiến đề xuất tăng ngưỡng doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân lên mức phù hợp hơn, 400 triệu đồng một năm.

Hay tỷ lệ phần trăm thuế thu nhập cá nhân cho hộ, cá nhân kinh doanh có thể được sửa đổi theo hướng phân biệt theo quy mô doanh thu. Ngành thuế cũng kiến nghị bỏ "hộ kinh doanh", chỉ dùng "cá nhân kinh doanh", lấy số định danh cá nhân của người đại diện làm mã số thuế, tạo sự liên thông, đồng bộ.

Theo Phó cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn, trong quá trình xóa thuế khoán, hộ kinh doanh chuyển đổi sang kê khai thuế, cơ quan quản lý xác định trọng tâm là đổi mới toàn diện công tác quản lý thuế, hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ tiếp cận chính sách, từ đó khuyến khích chuyển đổi mô hình hoạt động phù hợp.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý thuế cũng đồng hành với các bên công nghệ, cung cấp giải pháp phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử để có các gói dịch vụ phù hợp, tối ưu, chi phí hợp lý, dễ sử dụng và thuận tiện triển khai cho hộ kinh doanh."Việc cá thể hóa các giải pháp theo từng phân khúc, ngành nghề, quy mô hoạt động của người nộp thuế sẽ góp phần nâng hiệu quả tuân thủ, giảm gánh nặng hành chính và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình chuyển đổi số cho khu vực kinh tế cá thể", ông Sơn nói.